ΖΗΣΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ,
Ομότιμος Καθηγητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης
Στο επίκεντρο του βιβλίου του Κώστα Λάμπου «Αμερικανισμός και Παγκοσμιοποίηση-Οικονομία του φόβου και της παρακμής» βρίσκεται η σχέση φόβου και εξουσίας, όπως αυτή διαμορφώνεται υπό την επίδραση του φαινομένου της παγκοσμιοποίησης των οικονομικών και πολιτικών δομών με κυρίαρχο το πολυεθνικό κεφάλαιο καθώς και οι επιπτώσεις της στην οικονομική, κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική ζωή της ανθρωπότητας. Η άκρως εμπεριστατωμένη αυτή μελέτη αποτελείται από συνολικά έντεκα κεφάλαια, εκ των οποίων τα οχτώ αναφέρονται σε επιμέρους εκφάνσεις της σχέσης αυτής, ενώ στα υπόλοιπα τρία κεφάλαια ο συγγραφέας αναφέρεται διεξοδικά στην ανάγκη ενός νέου Οράματος-Σχεδίου, προκειμένου η ανθρωπότητα να αφήσει πίσω της τη βαρβαρότητα του καπιταλιστικού συστήματος και να προχωρήσει στη διαμόρφωση ενός Νέου Διαφωτισμού, με στόχο έναν νέο Οικουμενικό Ουμανιστικό Πολιτισμό, «πέρα και έξω από κάθε μορφή ταξικής οικονομίας και κοινωνίας, για μια κοινωνία χωρίς τάξεις, χωρίς εκμετάλλευση, χωρίς βία, χωρίς πείνα, χωρίς πόλεμο, για έναν Πολιτισμό χωρίς εξουσιαστικούς φόβους»…..
στα τρία τελευταία κεφάλαια του βιβλίου ο συγγραφέας αναφέρεται στην προοπτική εμφάνισης και στις προϋποθέσεις υλοποίησης ενός Νέου Ουμανισμού, απαλλαγμένου από τις αγκυλώσεις και τις διαστροφές του πάλαι ποτέ «υπαρκτού σοσιαλισμού» όλων των αποχρώσεων. Σχεδιάζοντας τη μετάβαση στην Ουτοπία, επισημαίνει την ανάγκη να απαλλαγεί η ανθρωπότητα από το φετιχισμό της εξουσίας, αξιολογεί τον πιθανό ρόλο της διανόησης στην πορεία αναζήτησης και οργάνωσης της Νέας Εξόδου, όπως ποιητικά, θα έλεγα, τη χαρακτηρίζει, «από τις δομικές και θεσμικές σπηλιές του καπιταλισμού» και καλεί όλους εμάς να διεκδικήσουμε από κοινού και χωρίς ατομικές εξουσιαστικές παρωπίδες το «Δικαίωμα στο Όνειρο». Μας καλεί «να τολμήσουμε να αναγνωρίσουμε και να αναλάβουμε ατομικά και συλλογικά τις ευθύνες μας, να βγούμε από τη θέση του βολεμένου, του συμβιβασμένου, η του παραιτημένου και με τη δράση μας να διεκδικήσουμε-όπως εμφατικά αναφέρει- το δικαίωμα στο Όνειρο, πως ένας καλύτερος κόσμος είναι εφικτός, ένας κόσμος χωρίς Φόβο, χωρίς πείνα και πόλεμο. Ένας αντάξιος του Ανθρώπου καινούργιος πολιτισμός»…
Κλείνοντας τη σύντομη εισήγησή μου θέλω να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στο συγγραφέα που μου έδωσε, διαβάζοντας το πόνημά του, τη δυνατότητα να βιώσω ξανά, έστω και νοερά, την πορεία προς το μέλλον, όπως κάποτε την ονειρευόμουν, όντας νέος και στρατευμένος πολιτικά στο όνομα της πανανθρώπινης ελευθερίας. Ευχής έργον θα ήταν το βιβλίο του Κώστα Λάμπου που παρουσιάζομε σήμερα να διαβαστεί, ει δυνατόν, από πολλούς ανθρώπους, κυρίως από το χώρο της διανόησης, η οποία περί άλλων τυρβάζει, παίζοντας συνειδητά ή ασυνείδητα το παιχνίδι της εξουσίας.
_______________________________________________________
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΣΑΒΒΙΔΗΣ,
Δημοσιογράφος
Η μια είναι η περίπτωση Φουκουγιάμα και τα όσα γραφικά εν τέλει είπε και έγραψε περί του τέλους της ιστορίας, με την έννοια ότι αφού εισήλθαμε στη φάση του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, η ανθρωπότητα επέτυχε το μέγιστο των πολιτισμικών της δυνατοτήτων και άλλο δεν έχει. Το πόσο μετέωρο ήταν το επιχείρημα του Φουκουγιάμα, ο οποίος θεωρείται και από τα δυνατότερα μυαλά του νεοφιλελευθερισμού, το βιώνουμε αυτές τις ημέρες με δραματικό τρόπο εμείς οι έλληνες αλλά και πολλοί άλλοι λαοί.
Το άλλο, που με εξέπληξε, καθώς διάβαζα το βιβλίο, είναι η επίκληση του Βέλους του Χρόνου, της θεωρίας του Ιλία Πριγκοζίν, ότι ο χρόνος έχει κατεύθυνση. Πίσω δεν μπορούμε να πάμε.
Την μεν πρώτη περίπτωση, την περίπτωση δηλαδή του Φουκουγιάμα ο συγγραφέας τη βλέπει κριτικά, και καλώς πράττει, τη δεύτερη δε θετικά, επίσης καλώς.
Αλλά δεν ήταν ο έπαινος η πρόθεσή μου. Και οι δύο αναφορές βρίσκονται προς το τέλος του βιβλίου, αφού ο συγγραφέας διέτρεξε μακρύ δρόμο για να μας αποκαλύψει το ρόλο του φόβου και της διαχείρισής του ως παράγοντα ιστορικής εξέλιξης. Κατηγορεί δε το Φουκουγιάμα, πως η περί τέλους της ιστορίας αυταπάτη του είναι μια πρόσληψή της από το τέλος προς την αρχή. Ενώ φυσικά το ορθόν είναι το βέλος του χρόνου. Από την αρχή προς το τέλος. Αν και προσωπικά πιστεύω πως ο κ. Φουκουγιάμα πρώτα αποφάσισε τι ήθελε να πεί και μετά το αναζήτησε σε οικονομικούς και φιλοσοφικούς συλλογισμούς.
Σε τέτοιες περιπτώσεις η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά.
Θα προσεγγίσω και εγώ με τη σχετική αταξία το βιβλίο διότι αυτό επιβάλλει η επικαιρότητα. Και αποτελεί, ίσως, επαγγελματική διαστροφή ενός δημοσιογράφου ο σεβασμός της επικαιρότητας. Δημοσιογράφος που δεν σέβεται την επικαιρότητα, μπορεί να είναι καλός αναλυτής, μπορεί να είναι καλός επιστήμονας, δεν είναι, όμως, δημοσιογράφος.
Είμαστε εδώ για δύο λόγους. Να σας πούμε δύο λόγια για το περιεχόμενο του βιβλίου και να προσπαθήσουμε να σας πείσουμε για το ενδιαφέρον και την εγκυρότητά του. Θα μπορούσα να προσθέσω πως περνάμε και μια ωραία βραδιά σε έναν ευχάριστο και φιλόξενο χώρο αλλά αυτό εννοείται.
Την εγκυρότητα αυτού του βιβλίου την επιβεβαιώνει μια εκτίμηση του συγγραφέα στο κεφάλαιο «για το ρόλο του τραπεζικού συστήματος στην καπιταλιστική οικονομία» Στην αρχή γράφει: «η συγκέντρωση του ελέγχου της αγοράς, δηλαδή του πλούτου σε όλο και λιγότερα χέρια έχει ως αποτέλεσμα την ακόμη μεγαλύτερη αποξένωση της κοινωνίας- ανθρωπότητας από τον πλούτο της, πράγμα που αποτυπώνεται στην καθημερινή διεύρυνση της παγκόσμιας εξαθλίωσης αλλά και στη μετατόπιση του κέντρου βάρους της οικονομικής δραστηριότητας από τους τομείς παραγωγής αγαθών για κοινωνική ευημερία στους τομείς της εξουσίας, της ‘ασφάλειας’ και του πολέμου, για λογαριασμό της παγκόσμιας ηγεμονίας».
Αλλά το ενδιαφέρον είναι το συμπέρασμα:
«Αυτό βέβαια σημαίνει-και εδώ βρίσκεται η επιτυχής πρόβλεψη του συγγραφέα- πως δεκάδες χώρες θα χρεοκοπήσουν, ή θα αναγκαστούν, προκειμένου να αποφύγουν τη χρεοκοπία να καταφύγουν στην αναζήτηση προστασίας και στο δανεισμό από τους ισχυρούς και να τεθούν υπό τον έλεγχο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, πράγμα που αναγκαστικά οδηγεί στην εκχώρηση και στην απώλεια της εθνικής ανεξαρτησίας τους»….
Τέλος, μας προτείνει να αναζητήσουμε έναν Νέο Οικουμενικό Ουμανισμό, τον Ουμανισμό του 21ου αιώνα τον οποίο ονομάζει ουμανισμό του homo humanisticus universalis και ο οποίος «δεν μπορεί παρά να σημαίνει τη λαχτάρα, την προσπάθεια και την ικανότητά μας ως ανθρωπότητα, να σκουπίσουμε το δάκρυ από τα μάτια της Μάνας-Φύσης και να ξανακάνουμε το άδολο χαμόγελό της, το συναρπαστικό χαμόγελο της ζωής, τη ζωή μας την ίδια έργο τέχνης, πηγή δημιουργικής οικουμενικής ευτυχίας και αιώνιο στολίδι αυτού του αναρχοατελεύτητου και μεγαλοπρεπούς σύμπαντος».
Πως θα γίνει αυτό;
Σας αφήνω να το διαβάσετε…
______________________________________________________
ΠΑΥΛΟΣ ΝΕΡΑΝΤΖΗΣ,
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας
Υπάρχει κάτι που διακρίνει το βιβλίο του Κώστα Λάμπου, είναι πρώτον ότι μιλά για όλα, για το Όλον της παγκοσμιοποίησης και δεύτερον ότι δεν διστάζει να προτείνει λύσεις στο πλαίσιο αυτού που ο ίδιος ο συγγραφέας ορίζει ως οικουμενικό ουμανιστικό πολιτισμό, έναν πολιτισμό χωρίς φόβο στον 21ο αιώνα…
Ο Κώστας Λάμπος ξεκινά από τον φυσικό φόβο του ανθρώπου για επιβίωση, μιλά για το φόβο του πολέμου, της οικολογικής βόμβας, το φόβο της εξουσίας, του αμερικανισμού και την απειλή της Pax Americana, του αμερικανικού ολοκληρωτισμού για να αναπτύξει στη συνέχεια τις παρενέργειες του εξουσιαστικού φόβου, δηλαδή την προσφυγή στις θρησκείες, την υποταγή στους εργοδότες στους χώρους εργασίας, στους γιατρούς που παίρνουν φακελάκια και εξυπηρετούν τα συμφέροντα των μεγάλων φαρμακοβιομηχανιών, στους εφιάλτες της παραπαιδείας και των τεχνητών παραδείσων (ναρκωτικά, ποδόσφαιρο, προϊόντα τεχνητής υποκουλτούρας)…
Ο Κώστας Λάμπος μέσα από την παράθεση στοιχείων και πληθώρας παραπομπών σε δημοσιεύματα του Τύπου και μελετών άλλων σύγχρονων στοχαστών καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ουσία των δεινών είναι το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα.
Ανάλογη μεθοδολογικά είναι η προσέγγιση του συγγραφέα στην περιγραφή της ελληνική εκδοχή του καπιταλισμού, αυτού που αποκαλεί πολύ εύστοχα «πλιατσικοκαπιταλισμός» με αναφορές στα μείζονα γεγονότα, πολιτικά και κοινωνικά, που σημάδεψαν τη σύγχρονη ιστορία της ελληνικής δημοκρατίας μετά τη μεταπολίτευση…
Ο Κώστας Λάμπος παίρνει θέση, τολμά και θίγει την ουσία των πραγμάτων. Οι σωστές απαντήσεις προϋποθέτουν σωστές ερωτήσεις. Και ο φόβος, όπως υπογραμμίζει ο συγγραφέας σε κάθε σχεδόν σελίδα του βιβλίο του, αποτελεί, ή καλύτερα αποδεικνύεται η λέξη κλειδί για την ερμηνεία πολιτικών και κοινωνικών φαινομένων, είτε αυτά οριοθετούνται στις σχέσεις των κρατών και την υποταγή στο «Μεγάλο Αδελφό», είτε στις προσπάθειες ανατροπής τους, είτε ακόμη στις αναταραχές και τις κοινωνικές εκρήξεις.
Ο Κώστας Λάμπος μιλά για έναν νέο οικουμενικό ουμανιστικό πολιτισμό. Η προσέγγισή του είναι αμιγώς ανθρωποκεντρική και δεν επιδέχεται αντιρρήσεων. Υπάρχουν, όμως, θα σκεφτεί κανείς, επιφυλάξεις. Πόσο μπορούμε να τα καταφέρουμε. Είναι ζήτημα συνείδησης και συνειδητοποίησης της κατάστασης στην οποία ζούμε. Αυτά που βιώνουμε στην καθημερινότητά μας. Να κοιταχθούμε στον καθρέφτη και να διεκδικήσουμε ξανά το δικαίωμα στο όνειρο. Ένας καλύτερος κόσμος είναι σήμερα εφικτός, αρκεί να συσπειρώσουμε τις δυνάμεις μας με τις όποιες επιμέρους διαφωνίες και επιφυλάξεις μας.
Την
εκδήλωση
συντόνισε
ο Επίτιμος Εφέτης
Παναγιώτης Παπαγεωργίου
Αποσπάσματα
από
το βιβλίο
διάβασε
η Ηθοποιός
Σοφία Στεφανίδου
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
ΣΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
ΚΑΙ
ΣΤΗΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου