Κοινοβουλευτική δικτατορία.

του Παντελή Σαββίδη

 Ο τίτλος προδικάζει την προσπάθειά μου να δικαιολογήσω το φόβο μου ότι ο τρόπος που ασκείται σήμερα η εξουσία οδηγεί νομοτελειακά, αν δεν έχει οδηγήσει ήδη, σε μια κοινοβουλευτική δικτατορία.  

Η ΕΡΤ αποτελεί μόνο την αφορμή.

Ο τρόπος που ενήργησε στο θέμα της ΕΡΤ ο πρωθυπουργός έχει τρείς διαστάσεις: την εργασιακή-κοινωνική, τη θεσμική, την πολιτική.

Η εργασιακή- κοινωνική είναι για όσους εργαζόμασταν στην ΕΡΤ πολύ σημαντική αλλά δεν ενδιαφέρει, ίσως, την λοιπή ελληνική κοινωνία η οποία επικαλείται το 1,5 εκατομμύριο ανέργων για να αναφωνήσει το ελληνικότατο ( το άκουσα έτσι: so what?). Δηλαδή, και τι έγινε που προστεθήκατε και εσείς στο 1,5 εκατομμύριο χωρίς εργασία.  Ο λεγόμενος κοινωνικός αυτοματισμός.

Θα εστιάσω, λοιπόν, στις άλλες δύο διαστάσεις αλλά απλώς θα ήθελα να σημειώσω ότι μεταξύ των ανθρώπων που έμειναν άνεργοι από το κλείσιμο της ΕΡΤ υπάρχουν ζευγάρια που η συνολική τους αμοιβή δεν καθιστούσε δυνατή ούτε καν την επιβίωσή τους, μητέρες που μεγαλώνουν μόνες τα παιδιά τους και πολλές άλλες κατηγορίες ανθρώπων που και εργάζονταν αθόρυβα και παρήγαγαν έργο και αμείβονταν με γλίσχρους μισθούς.  Σταματάω εδώ το κοινωνικό θέμα της ανεργίας 2.560 υπαλλήλων επειδή είμαι ένας εξ αυτών και θα μπορούσε να μου καταλογισθεί μεροληψία.

ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

Αποδέχομαι ότι το θεσμικό ζήτημα είναι σημαντικότερο του κοινωνικού. Και θεσμικό ζήτημα είναι η ανάγκη ύπαρξης ενός δημόσιου Μέσου Ενημέρωσης. Νομίζω ότι είναι λάθος να αναλωθούμε στο ερώτημα αυτής της αναγκαιότητας. Στις δημοκρατίες έχει σημασία η βούληση και του τελευταίου πολίτη, άρα και η επιθυμία οποιουδήποτε δεν θέλει να καταβάλει το μικρό χρηματικό αντίτιμο για τη λειτουργία ενός δημοσίου φορέα. (Τέσσερα ευρώ το άτομο ανά μήνα). Ωστόσο, πιστεύω ότι η πλειονότητα επιθυμεί αυτήν την επιβάρυνση για να έχει έναν αξιοπρεπή δημόσιο φορέα.

Ήταν αξιοπρεπής η ΕΡΤ; Έπρεπε να αλλάξει;

Ως προς το θέμα της αξιοπρέπειας ο καθένας έχει την άποψή του και η γενικότερη εικόνα δεν ήταν αρνητική. Ήταν και είναι πανθομολογούμενη, όμως, η επιθυμία να αλλάξει. Δημοσιογραφικές πληροφορίες υποστηρίζουν ότι ο πρωθυπουργός είχε στη διάθεσή του πέντε δημοσκοπήσεις που του έδιναν συντριπτικό ποσοστό (75%) υπέρ των αλλαγών στην ΕΡΤ. Για λόγους, όμως, που θα εξετάσουμε στη συνέχεια, ο κ. Σαμαράς, επέλεξε την πιο ολισθηρή οδό για να πετύχει τον στόχο του: να την κλείσει. Και εδώ αρχίζει και το θεσμικό και το δημοκρατικό πρόβλημα. Ή, μάλλον, ένας συνδυασμός θεσμικού και δημοκρατικού προβλήματος.

Το θεσμικό ερώτημα συνίσταται στο κατά πόσο δοκιμασμένοι θεσμοί, έστω με προβλήματα στη λειτουργία τους,  μπορεί να υπόκεινται στην απόλυτη βούληση ενός πρωθυπουργού που ασκεί την εξουσία με μικρό εκλογικό ποσοστό και στηρίζεται στην κυβέρνηση από δύο άλλα κόμματα τα οποία δεν συμφωνούν στις επιλογές του.

Το ερώτημα εν προκειμένω είναι αν στις σύγχρονες δημοκρατίες, νομιμοποιείται ένας μόνο πολιτικός παράγων, ο πρωθυπουργός, με ασθενή κοινοβουλευτική υποστήριξη, να έχει το δικαίωμα να καθορίσει κατά το δοκούν τον τρόπο λειτουργίας ενός θεσμού, όπως η δημόσια ραδιοτηλεόραση και τι εγγυάται ότι κατά τη ριζική μεταμόρφωση του θεσμού, δεν θα επιδιώξει έναν απόλυτο έλεγχο με πρόσωπα της απολύτου κομματικής επιλογής του. Τα περί ΑΣΕΠ κλπ, ας τα αφήσουμε κατά μέρος, είναι σημαντικά σε χώρες με προηγμένο επίπεδο πολιτικής κουλτούρας. Δυστυχώς η Ελλάδα δεν συγκαταλέγεται σ αυτές. Μπορώ να σας αναφέρω πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που τοποθετήθηκαν στην ΕΡΤ επι πρωθυπουργίας Σαμαρά με κλασικές ελληνικές μεθόδους, την ώρα που ο πρωθυπουργός επικαλείτο την αξιοκρατία και άλλα τινά.

Δεύτερο ερώτημα είναι ποιος μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο, ο διάδοχος του κ. Σαμαρά, να επικαλεσθεί και αυτός κομματική συγκρότηση του δημόσιου ενημερωτικού φορέα και να θελήσει να τον ανασυγκροτήσει, εκ νέου, από το μηδέν διαλύοντάς τον.  

Την ώρα που όλοι μιλάμε για κατάργηση της μονιμότητας στο δημόσιο, μήπως η συμπεριφορά των κυβερνώντων δείχνει να μην έχει αλλάξει τίποτε από την εποχή που η ανάγκη  επέβαλε τη μονιμότητα για να έχουν να κάνουν και κάτι άλλο οι κυβερνήσεις από το να αλλάζουν το προσωπικό των δημοσίων υπηρεσιών;  Μήπως, δηλαδή, αναβιώνει η περίφημη «πλατεία Κλαυθμώνος»; 

Το δημοκρατικό πρόβλημα έχει να κάνει με έναν τρόπο λειτουργίας που θυμίζει τη δεκαετία του 1960 και υπάρχουν φόβοι ότι επιχειρεί να αναβιώσει το αυταρχικό κράτος εκείνης της περιόδου. ( Το παρακράτος είναι ήδη έτοιμο και έχει, μάλιστα, και κοινοβουλευτική παρουσία).

ΣΟΚ

Υπάρχουν τέσσερα στοιχεία στον τρόπο που ενήργησε η κυβέρνηση στη διαχείριση του θέματος της ΕΡΤ που προκάλεσαν σοκ  στην ελληνική κοινωνία, μετέβαλαν εν μέρει, υπέρ της ΕΡΤ, το αρνητικό κλίμα που επικρατούσε και αναβίωσαν μνήμες παρελθουσών δεκαετιών.

Το πρώτο είναι η πράξη νομοθετικού περιεχομένου. Το δεύτερο το ύφος και ο λόγος του κυβερνητικού εκπροσώπου, το τρίτο το κλείσιμο της ΕΡΤ και όχι ο ριζικός, αλλά εν λειτουργία, μετασχηματισμός της και το τέταρτο το «μαύρο» που είδαν ξαφνικά στις οθόνες τους οι πολίτες καθώς παρακολουθούσαν το πρόγραμμα της ΕΡΤ.

Όλα, προδίδουν το πολιτικό mentalité του κ. Σαμαρά. Η σύνθεση και ο συνδυασμός τους, παραπέμπουν στην μετεμφυλιακή εποχή και κυρίως στη δεκαετία του 1960. Όσοι γνωρίζουν τον πρωθυπουργό, μιλούν για έναν φιλόδοξο πολιτικό που μετά τη χρόνια περιθωριοποίησή του επιθυμεί να διατηρήσει πάση θυσία την εξουσία και να προεδρεύσει, από τον Ιανουάριο, της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποδίδουν, δε, τις πολιτικές επιλογές του στην επιρροή που του ασκεί ο σύμβουλός του κ. Χρύσανθος Λαζαρίδης.

Τον κ. Λαζαρίδη τυχαίνει να γνωρίζω λίγο καλύτερα από τον κ. Σαμαρά. Ηλικιακά βρίσκεται κοντύτερα στη δική μου ηλικία και θυμάμαι τα φοιτητικά μας χρόνια διετέλεσε στέλεχος της Β! Πανελλαδικής, μιας αριστερής διάσπασης του «Ρήγα Φεραίου» νεολαίας, τότε, του ΚΚΕ Εσωτερικού.

Στους φιλοσόφους που διαμόρφωσαν το ιδεολογικό πλαίσιο της Β! Πανελλαδικής, περίοπτη θέση κατείχε ο στρουκτουραλιστής γάλλος φιλόσοφος Λουί Αλτουσέρ, ο οποίος ανέλυσε με ένα ιδιαίτερο τρόπο το λενινισμό και την ιδέα του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το άλλο μεγάλο κομμάτι αυτής της οργάνωσης βρίσκεται σήμερα στο «Σύριζα». Με μια πρόχειρη εκτίμηση θα μπορούσα να πω ότι η διαφοροποίηση των πάλαι ποτέ στελεχών της οργάνωσης σε αριστερά («Σύριζα») και σε δεξιά («Νέα Δημοκρατία»), δεν προήλθε από κοινωνικούς-οικονομικούς λόγους ή λόγους δημοκρατικής αντίληψης, αλλά, μάλλον, από τη θέση που πήραν στο εθνικό ζήτημα. Θέλω να πω πως δεν διαφέρουν ως προς τη νοοτροπία σε θέματα πολιτικής οργάνωσης και συμπεριφοράς αλλά σε θέματα εθνικής αντίληψης. Αυτό σημαίνει πως και οι δύο πλευρές έχουν ως κοινό τόπο την εύκολη αποδοχή μια συγκεντρωτικής λειτουργίας μιας ηγεμονικής ομάδας-πρωτοπορίας που γνωρίζει το συμφέρον της κοινωνίας καλύτερα από αυτήν. Συνεπώς, δεν έχει σημασία ο τρόπος που λειτουργεί η δημοκρατία, φθάνει να τηρούνται τα προσχήματα. Και τα προσχήματα- επανέρχομαι στον κ. Σαμαρά- τηρούνται διότι προβλέπονται από το Σύνταγμα.     

Οι Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου προβλέπονται από το Σύνταγμα υπο ορισμένες προϋποθέσεις αλλά, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι νομιμοποιημένες δημοκρατικά. Έχουν υποστεί διαχρονικά σκληρή κριτική από Συνταγματολόγους με σημαντικό εκτόπισμα στους οποίους δεν περιλαμβάνονται οι σημερινές θεραπαινίδες του συστήματος της διαπλοκής.

Θα επικαλεστώ μόνο τον Αριστόβουλο Μάνεση για να επισημάνω πως «η «κατασκευή» δια της οποίας επιχειρείται η δια της «καταστάσεως ανάγκης» δικαιολόγησις των αυτοβούλως εκδιδομένων νομοθετικού περιεχομένου Πράξεων Υπουργικού Συμβουλίου, όχι μόνο δεν συμβιβάζεται προς τη νομικήν και προς την πολιτικήν πραγματικότητα , αλλά εμφανιζόμενη ως «βασιλικωτέρα του βασιλέως» ως προς την δικαιολόγησιν των αντισυνταγματικών ενεργειών του Υπουργικού Συμβουλίου απολήγει  να ευνοεί  αθελήτως την αυθαιρεσίαν»

…»Ουδεμία «δικαιολόγησις» των αυτοβούλως εκδιδομένων νομοθετικού περιεχομένου Π.Υ.Σ. υπάρχει. Αύται, εκδιδόμεναι παρ απολύτως αναρμοδίου προς άσκησιν νομοθετικής εξουσίας κρατικού οργάνου, ευρίσκονται εις οξυτάτην αντίθεσιν προς ρητάς συνταγματικάς διατάξεις διό και είναι εστερημέναι νομικού κύρους.  Υπάρχει, όμως, εξήγησις του φαινομένου: Δια των Π.Υ.Σ., επιχειρείται και εν πολλοίς κατορθούται η δια πλαγίου τρόπου θέσπισις κανόνων δικαίου, δια των οποίων τροποποιούνται, αναστέλλονται ή καταργούνται νόμοι ή άλλαι ισοδύναμοι προς αυτούς πολιτειακαί πράξεις. Η τοιαύτη άσκησις νομοθετικής εξουσίας είναι λαθραία.».

(Αριστόβουλος Μάνεσης: «Συνταγματική Θεωρία και πράξη» σελίς 258, 259.)

Δεν είμαι νομικός γι αυτό επικαλέστηκα την άποψη ενός διακεκριμένου συνταγματολόγου για να επισημάνω τη σκοπιμότητα της Πράξης στην οποία προσέφυγε ο κ. Σαμαράς για να κλείσει την ΕΡΤ. Και επειδή στους δημοσιογραφικούς κύκλους κυκλοφορεί ευρέως πως υπάρχει πρόταση του κ Αλιβιζάτου για το πώς θα μπορούσε να γίνει μια μεταρρύθμιση στην ΕΡΤ με την τήρηση του Συντάγματος και των νόμων, δεν αποκλείεται- αυτό το επισημαίνω με κάθε επιφύλαξη- η πρόταση Αλιβιζάτου να έχει ληφθεί υπόψιν.

Ποια είναι η σκοπιμότητα: Να δώσουμε μια ερμηνεία στο Σύνταγμα, να προχωρήσουμε με «λαθραίο» τρόπο, όπως επισήμανε ο Μάνεσης και να επικαλεστούμε την κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή την ιδιαίτερη κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα.

Μα αυτό δεν έκαναν και οι μετεμφυλιακές κυβερνήσεις; Επικαλούμενες την κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην οποία βρισκόταν η χώρα, εξέδιδαν πράξεις νομοθετικού περιεχομένου και κατεδίωκαν τους πολιτικούς αντιπάλους τους. Η μόνη διαφορά είναι πως οι αντίπαλοι της σημερινής κυβέρνησης δεν είναι κάποια πολιτικά κόμματα, όλα τους εκφυλισμένα, αλλά ο ίδιος ο λαός. Και αυτός καταδιώκεται. Μπορείτε να μου επισημάνετε τις διαφορές του τότε με το σήμερα;

Κοινοβούλιο κατ όνομα και κατ επίφασιν υπάρχει για τα κοινά και τα καθημερινά. Για τα σπουδαία, όμως, και τα κρίσιμα υπάρχουν και οι Π.Υ. Σ.  Αυτό το πολίτευμα είναι κοινοβουλευτικό αλλά δεν είναι δημοκρατικό. Είναι κοινοβουλευτική δικτατορία.

Το μαύρο, στη δεκαετία του ‘60, προήρχετο και από τη καθημερινή πρακτική στη ζωή των πολιτών. Το μαύρο, σήμερα, προήλθε από μια κυβέρνηση με ελάχιστα ερείσματα στην κοινή γνώμη στην οποία προκάλεσε στιγμιαίο, φοβούμαι σοκ. Διότι στην κατάσταση στην οποία έφεραν την ελληνική κοινωνία, και τα τέσσερα ευρώ που θα περισώσει ο κάθε πολίτης για όσο διάστημα δεν λειτουργήσει η ΕΡΤ, είναι ευλογία.  Με την κατάλληλη, δε, χρήση των ιδεολογικών μηχανισμών του κράτους, θα λειτουργήσει ο κοινωνικός αυτοματισμός. Ποιος ενδιαφέρεται για πολιτισμό και κριτική σκέψη; Αυτά είναι ανοησίες κάποιων κουλτουριάρηδων. Το θέμα είναι η επιβίωση. Εκεί έχει οδηγηθεί η ελληνική κοινωνία με απόλυτη ευθύνη της πολιτικής, οικονομικής και πνευματικής ηγεσίας του.

Γι αυτό το διαρκές έγκλημα θα πρέπει να δώσουν λόγο στο δικαστήριο της ιστορίας αλλά και γιατί όχι, ίσως και σε κάποιο αρμόδιο δικαστήριο οι πολιτικές ηγεσίες. Ιδιαίτερα ο κ. Σαμαράς θα πρέπει να απολογηθεί στην Ελληνική κοινωνία για τη διεθνή απαξίωση στην οποία οδήγησε τη χώρα με την εντολή που έδωσε η κυβέρνησή του να «πέσει μαύρο» στις οθόνες μας. Ο εξευτελισμός της χώρας στο διεθνή τύπο θα περάσει στην ιστορία. Δεν έχει ευθύνη κανείς γι αυτό;

Η δημοκρατία καθεύδει για άλλη μια φορά στη χώρα που γεννήθηκε. Τι ντροπή!