Να απελευθερώσουμε το νερό, τον ‘Προμηθέα Δεσμώτη του 21ου αιώνα’*

Γράφει ο Κώστας Λάμπος

«Ο πολιτισμός υπήρξε ανέκαθεν ένας μόνιμος

διάλογος μεταξύ των ανθρώπων και του νερού».

Paolo-Lougkari

   Όπως κάθε μορφής εξουσία στην ιστορία στηρίχτηκε πάνω στο βίαια αποκτηθέν δικαίωμα ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής που της έδινε αποκλειστικά δικαιώματα πάνω στους όρους ζωής της υπόλοιπης κοινωνίας, έτσι και η ιδιοκτησιακή εξουσία του κεφαλαίου πάνω στα μέσα παραγωγής τού δίνει το αποκλειστικό δικαίωμα να ορίζει τους όρους ύπαρξης των φορέων της μισθωτής εργασίας και συνεπώς ολόκληρης της κοινωνίας. Ο ιδιοκτησιακός έλεγχος του κεφαλαίου πάνω στα μέσα παραγωγής και στα προϊόντα της μισθωτής εργασίας, που συμπληρώνεται από τον εξουσιαστικό έλεγχό του πάνω σε όλους τους κοινωνικούς θεσμούς που προσωποποιούνται από τον νομοθέτη, τον εκπαιδευτικό, μέχρι τον παπά του χωριού και τον χωροφύλακα, δεν θα μπορούσε να σταθεί, αν δεν επεκτεινόταν στον έλεγχο του εδάφους, της τροφής, του νερού, των πρώτων υλών και της ενέργειας.

   Στην εποχή μας, το νερό αναδείχνεται, χάρη στο ενεργειακό πρόβλημα που έχει σχέση με τις ιδιότητες και τις συνέπειες των ορυκτών καυσίμων αλλά και χάρη στην επιστημονικοτεχνική επανάσταση, από κυρίαρχος όρος ζωής και επιβίωσης από τον οποίο εξαρτάται η γονιμότητα του εδάφους για την παραγωγή τροφίμων, σε ζωτικό ενεργειακό παράγοντα από τη διαχείριση του οποίου θα εξαρτηθεί η επιβίωση του ίδιου του ανθρώπινου πολιτισμού. Χωρίς καμιά αμφιβολία, το υδρογόνο, το δώρο της Φύσης, ως πηγή ενέργειας είναι το ίδιο σημαντικός, αν δεν είναι σημαντικότερος σταθμός στην ιστορία του ανθρώπινου γένους, όσο ήταν το ‘δώρο του Προμηθέα’, η χειραγώγηση της φωτιάς. Η σημασία του δεν περιορίζεται πια μόνο στο ξεδίψασμα της γης, των ανθρώπων και όλων των άλλων ζωντανών οργανισμών, αλλά ως απεριόριστη κιβωτός του υδρογόνου, από το οποίο μπορεί να παραχθεί ηλεκτρική ενέργεια σχεδόν μηδενικού κόστους, το νερό αποκτά τεράστια σημασία για το μέλλον της ανθρωπότητας. Αυτό το γνωρίζουν οι εξουσιαστές καλύτερα από τους εξουσιαζόμενους, γιατί από το ποιος, πώς και για ποιον θα διαχειριστεί το νερό, εξαρτάται τo αν οι απάνθρωπες και καταστροφικές εξουσίες θα επιβιώσουν και θα οδηγήσουν την ανθρωπότητα στην καπιταλιστική βαρβαρότητα, ή αν η ανθρωπότητα θα απαλλαγεί από κάθε μορφή εξουσίας και θα μπει στον δρόμο της κοινωνικής ισότητας, της παγκόσμιας ευημερίας, ειρήνης και ευτυχίας, και γι’ αυτό η κυρίαρχη μερίδα του παγκόσμιου καπιταλισμού κάνει ό,τι μπορεί για να επεκτείνει την ιδιοκτησιακή εξουσία της πάνω στα παγκόσμια αποθέματα του νερού, για να αποτρέψει τον κοινωνικό έλεγχο πάνω στην υδρογονοενέργεια. Ο καπιταλισμός γνωρίζει πως για μια ακόμα φορά θα πρέπει να έρθει σε αντίθεση με τη Φύση και να υποτάξει το νερό, δηλαδή να το καταργήσει ως ελεύθερο αγαθό, και αφού το καταστήσει ιδιοκτησία μερικών επιχειρήσεων, του κράτους ή ακόμα και κάποιου ‘Θεού’ στο όνομα του οποίου τα εξουσιαστικά ιερατεία θα το διαχειρίζονται ως δούλη πηγή ενέργειας, για να ασκούν πάνω στην κοινωνία-ανθρωπότητα την απάνθρωπη και καταστροφική εξουσία τους. Δεν πρόκειται για φαντασία, αλλά για ένα συγκεκριμένο σχέδιο που βρίσκεται σε εξέλιξη και ολοκληρώνεται μέρα με τη μέρα πίσω από τις πλάτες της κοινωνίας που έχει καθηλωθεί θαμπωμένη από την φανταχτερή ιδεολογία των πρασινογάλαζων και των πρασινοκόκκινων περιβαλλοντολόγων και περιβαλλοντολογούντων που σιτίζονται στο πρυτανείο του κεφαλαίου και παρουσιάζουν όλη αυτήν την επιχείρηση ως προστασία της ποσότητας και της ποιότητας του νερού και της δημόσιας υγείας. Ας δούμε μερικές πτυχές αυτού του σχεδίου:

   Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ), «το όπλο των πλούσιων και ισχυρών χωρών»[1], είναι το όργανο που μεταφέρει στην παγκόσμια οικονομία και κατά συνέπεια στην ανθρωπότητα τις επιλογές και επιταγές του σκληρού πυρήνα της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης του καπιταλισμού με το ιδεολόγημα πως το εμπόριο προωθεί την ανάπτυξη στις φτωχές χώρες και με το πρόσχημα της προστασίας του εμπορίου και των καταναλωτών. «Από όποια πλευρά και αν το δούμε, οι σημερινοί κανόνες του παγκόσμιου εμπορίου εξυπηρετούν το συμφέρον των ήδη πλούσιων χωρών, ενώ ταυτόχρονα μεγαλώνουν το χάσμα ανάμεσα σε αυτές και τις φτωχότερες χώρες»[2]. Γνωρίζοντας ο ΠΟΕ πως το νερό για ύδρευση και άρδευση είναι, λόγω της έλλειψής του σε πολλές περιοχές του πλανήτη, αιτία πολέμων, αλλά και πως, εξ αιτίας της προϊούσας ρύπανσης των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων που προκαλεί με το ενεργειακό σύστημα των ορυκτών καυσίμων το σπάταλο, ρυπογόνο και καταστροφικό κεφάλαιο, το νερό εξελίσσεται σε αιτία ευρύτερων πολεμικών συγκρούσεων[3], κάνει ό,τι μπορεί να ελέγξει όλα τα αποθέματα και όλες τις χρήσεις του νερού. «Ο ΠΟΕ αποτελεί απειλή για το περιβάλλον. Υποτίθεται πως ο ΠΟΕ δεσμεύει νομικά όλα τα κράτη-μέλη του να χρησιμοποιούν τους φυσικούς πόρους με γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη, όμως τα παρακάτω παραδείγματα οδηγούν σε αντίθετα συμπεράσματα:

·         Το ελεύθερο εμπόριο επιταχύνει την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, όπως το νερό, τα δάση, τα αλιευτικά αποθέματα και τα μεταλλεύματα, με ρυθμό πολύ ταχύτερο από τον ρυθμό ανανέωσής τους.

·         Η Αρχή της Πρόληψης απειλείται άμεσα.

·         Οι κανόνες του ελεύθερου εμπορίου υπονομεύουν θετικές ρυθμίσεις για το περιβάλλον.

·         Στις περισσότερες περιπτώσεις που οι κανόνες για το εμπόριο έρχονται σε σύγκρουση με τους κανόνες για το περιβάλλον, υπερισχύουν οι κανόνες του εμπορίου.

·         Ο ΠΟΕ χρησιμοποιείται για να εξαναγκαστεί ο κόσμος στην κατανάλωση μεταλλαγμένων.

·         Ο ΠΟΕ εξυπηρετεί τα ισχυρά οικονομικά λόμπι, δεν λειτουργεί με δημοκρατικές διαδικασίες και δεν χαρακτηρίζεται από διαφάνεια».[4]

   Η παραγνώριση, από τις ‘φύσει και θέσει’ αντικοινωνικές εξουσίες, της πραγματικότητας πως το νερό είναι ελεύθερο αγαθό της Φύσης και αναγκαίος υπαρξιακός όρος για κάθε μορφή ζωής, οδήγησε, υπό την πίεση του ΠΟΕ, της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, στην αναγνώριση ιδιοκτησιακών σχέσεων πάνω στο οικουμενικό ελεύθερο αγαθό, με συνέπεια την εμπορευματοποίηση του νερού, πράγμα που «είναι ένα λάθος, ηθικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά, γιατί αυτό σημαίνει ότι οι αποφάσεις που αφορούν τον καταμερισμό του νερού στηρίζονται σε εμπορικές εκτιμήσεις, οι οποίες ωστόσο δεν θα έχουν καμία σχέση με το περιβάλλον και την κοινωνική δικαιοσύνη»[5].

   Τις τελευταίες δεκαετίες, που το νερό αποκτά ιδιαίτερη σημασία όχι μόνο ως πηγή ζωής μέσω της ύδρευσης και της άρδευσης αλλά και ως πηγή υδρογονοενέργειας, πολλές κυβερνήσεις ‘εκχωρούν τον έλεγχο των εγχώριων αποθεμάτων νερού μέσα από εμπορικές συμφωνίες που υπογράφουν μεταξύ τους και με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου,… με τις οποίες δίνουν σε υπερεθνικές εταιρείες πρωτοφανή πρόσβαση στους υδάτινους πόρους τους…, ιδιωτικοποιούν τις Δημοτικές Υπηρεσίες Ύδρευσης[6]… και έτσι βρίσκονται δέσμιες στους περιορισμούς του ΠΟΕ, σύμφωνα με τους οποίους κάθε προσπάθεια άσκησης εθνικού ελέγχου και διαχείρισης των εκχωρημένων υδάτινων πόρων να κατηγορείται ως προστατευτισμός, να παραπέμπεται στα διεθνή δικαστήρια και να τιμωρείται η χώρα όχι μόνο με υπέρογκα χρηματικά πρόστιμα, αλλά και με πολλούς άλλους τρόπους’.[7]

   Το κακό, όμως, δεν σταματάει στο επίπεδο των λεγόμενων παγκόσμιων οργανισμών που ελέγχονται τυπικά από τον αμερικανισμό και τους ανά τον κόσμο συνοδοιπόρους του και στην ουσία από τον σκληρό πυρήνα του παγκόσμιου καπιταλισμού, ο οποίος μπορεί να υπαγορεύει τη βούλησή του ακόμα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο αυτή βρίσκεται υπό τον έλεγχο του γερμανικού κεφαλαίου και του συντηρητικού Διευθυντηρίου και όχι υπό τον έλεγχο των ευρωπαϊκών λαών. «Η Ε.Ε., με βάση τη συμφωνία του ΠΟΕ για τις υπηρεσίες, επιχειρεί να διευρύνει την αγορά για τις τεράστιες ευρωπαϊκές εταιρίες εμφιαλώσεως. Παρά το γεγονός ότι τα αποθέματα του καθαρού νερού ολοένα λιγοστεύουν, η Ε.Ε. προωθεί μία δέσμη μέτρων που θα είναι ευνοϊκή για τις εταιρίες και όχι για το περιβάλλον»[8]. Με την Οδηγία 2000/60 και παρά τη διακήρυξη πως «το νερό είναι κοινός πόρος της ανθρωπότητας και η πρόσβαση στο πόσιμο νερό είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα»[9], γίνεται μια έμμεση, αλλά σαφής παραδοχή πως το νερό είναι εμπορικό προϊόν που πωλείται και αγοράζεται, και όχι ελεύθερο αγαθό που δικαιούνται να το απολαμβάνουν δωρεάν όλοι οι κάτοικοι του πλανήτη, όπως και κάθε άλλη μορφή ζωής. Έτσι, με τη διατύπωση ‘δεν είναι…, αλλά τελικά είναι προϊόν’, σύμφωνα με την οποία «το ύδωρ δεν είναι εμπορικό προϊόν όπως όλα τα άλλα αλλά αποτελεί παγκόσμια κληρονομιά που πρέπει να προστατεύεται και να τυγχάνει της κατάλληλης μεταχείρισης»[10].Και για να μην υπάρξει κάποια παρανόηση πως το νερό δεν είναι προϊόν, αλλά ελεύθερο αγαθό που πρέπει να προστατεύεται από τις τοπικές κοινωνίες ως η βασικότερη προϋπόθεση της ίδιας της ύπαρξής τους, έρχεται, το Παγκόσμιο Συμβούλιο Νερού που ιδρύθηκε το 1996 από την Διεθνή Τράπεζα και τα Ηνωμένα Έθνη και οργανώνει παγκόσμιες διασκέψεις, να δηλώσει, στο Φόρουμ της Χάγης (Μάρτιος 2000) με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι «η λύση στο πρόβλημα ‘νερό’ είναι να αντιμετωπιστεί όπως οποιοδήποτε άλλο προϊόν με διαχείριση του από τον ανταγωνισμό της ελεύθερης αγοράς»[11]. Με αυτή η αντίληψη-πολιτική του σκληρού πυρήνα της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, συντάσσεται και το οργανικό κομμάτι του, το αντιδραστικό διευθυντήριο της Ε. Ε. που στρώνει μεθοδικά τον κεντρικό έλεγχο πάνω στο νερό, μέσω ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού, ο οποίος αρθρώνεται σε εθνικά, περιφερειακά και τοπικά όργανα ‘ελέγχου, προστασίας και διαχείρισης των υδάτινων πόρων’ όλων των χωρών της Ε.Ε. Σύμφωνα μάλιστα με αυτήν την Οδηγία, οι χώρες-μέλη της Ε.Ε. όφειλαν να ‘εναρμονιστούν’, «θέτοντας σε ισχύ τις αναγκαίες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις και να συμμορφωθούν προς αυτήν την οδηγία μέχρι 22.12.2003, αναφέροντας αμέσως σχετικά στην Επιτροπή»[12].

   Υποθέτω πως όλες οι χώρες-μέλη της Ε.Ε. ανταποκρίθηκαν έγκαιρα στην επιταγή της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, αν κρίνω από την περίπτωση της Ελλάδας, η οποία με τον Νόμο 3199/2003 Περί προστασίας και διαχείρισης υδάτων και την Εναρμόνιση με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ:

·         Συνιστάται Εθνική Επιτροπή Υδάτων από επτά υπουργούς, η οποία χαράσσει την πολιτική για την προστασία και διαχείριση των υδάτων, παρακολουθεί και ελέγχει την εφαρμογή της και εγκρίνει τα εθνικά προγράμματα προστασίας και διαχείρισης του υδατικού δυναμικού της χώρας, (Άρθρο 3.1).

·         Συνιστά Εθνικό Συμβούλιο Υδάτων, το οποίο προεδρεύεται από τον υπουργό Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και στο οποίο συμμετέχουν εκπρόσωποι των κομμάτων και κοινωνικών φορέων, αλλά και εκπρόσωποι ‘εταιριών και επιχειρήσεων ύδρευσης και αποχέτευσης’ καθώς επίσης και εκπρόσωποι του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών και της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (Άρθρο 3.2).

·         Συνιστάται Κεντρική Επιτροπή Υδάτων, με συνεπίκουρους τη Γνωμοδοτική Επιτροπή Υδάτων και το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης της Ποιότητας και της Ποσότητας των Υδάτων. Η ΚΕΥ καταρτίζει τα εθνικά προγράμματα προστασίας και διαχείρισης του υδάτινου δυναμικού της χώρας και μεταξύ πολλών άλλων δραστηριοτήτων της εισηγείται τους γενικούς κανόνες κοστολόγησης και τιμολόγησης των υδάτων…, εισηγείται νομοθετικά και διοικητικά μέτρα…, παρακολουθεί τη λειτουργία των Διευθύνσεων Υδάτων των Περιφερειών (Άρθρο 4).

·         Συνιστώνται Περιφερειακές Διευθύνσεις Υδάτων, οι οποίες, μεταξύ άλλων, καταγράφουν, μετρούν, εφαρμόζουν, μελετούν, συντάσσουν εκθέσεις και ενημερώνουν τα υπερκείμενα επίπεδα ‘ελέγχου και προστασίας των υδάτων’ (Άρθρο 5).

·         Συνιστώνται Περιφερειακά Συμβούλια Υδάτων με πρόεδρο τον Γενικό Γραμματέα της κάθε Περιφέρειας και μέλη εκπροσώπους τοπικών φορέων, χωρίς καμιά αποφασιστική αρμοδιότητα, τα οποία υποτίθεται πως γνωμοδοτούν, αλλά στην ουσία μεταφέρουν στις τοπικές κοινωνίες την πολιτική και τις αποφάσεις της κυβέρνησης, της Ε.Ε. και του ΠΟΕ, με στόχο την εξασφάλιση ανοχής και νομιμοποίησης (Άρθρο 6).

·         Ορίζει πως: ‘Οι χρήσεις των υδάτων διακρίνονται σε ύδρευση, άρδευση, βιομηχανική χρήση, ενεργειακή χρήση και χρήση για αναψυχή’ (Άρθρο 10 και Κοινή Υπουργική Απόφαση με στοιχεία 43504/05/12.2005, ΦΕΚ 1784/20.12.2005).

   Όλη αυτή η εξουσιαστική και έντονα γραφειοκρατική και δαιδαλώδης πυραμίδα τελικά χτίστηκε, όπως μας πληροφορεί το άρθρο 11, όχι για την προστασία, αλλά για τον απόλυτο έλεγχο και την κεντρική διαχείριση του νερού και την αποξένωση των τοπικών κοινωνιών από τον τοπικό υδάτινο πλούτο τους, πράγμα που η κεντρική εξουσία το επιδιώκει με την ‘υποχρεωτική απόκτηση άδειας χρήσης του νερού και εκτέλεσης έργων αξιοποίησής του, από κάθε νομικό ή φυσικό πρόσωπο’, (άρθρο 11.1). «Για την έκδοση άδειας χρήσης νερού, ή εκτέλεσης έργου αξιοποίησης υδάτινων πόρων πρέπει να τεκμηριώνεται η διαθεσιμότητα των ποσοτήτων νερού που θα αξιοποιηθούν, καθώς και η σκοπιμότητα έκδοσης σύμφωνα με το οικείο Σχέδιο Διαχείρισης και τα μέτρα που καθορίζονται από το Πρόγραμμα Μέτρων. Οι άδειες εκδίδονται από τον Γενικό Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας. Με κοινή απόφαση των υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Γεωργίας, Ανάπτυξης, Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και Οικονομίας και Οικονομικών καθορίζονται οι κατηγορίες των αδειών, η ειδικότερη διαδικασία έκδοσής τους και κάθε σχετικό θέμα» (Άρθρο 11.1 και 11.2).

   Από την υποχρέωση έκδοσης άδειας χρήσης νερού δεν εξαιρούνται ούτε οι ιδιοκτήτες ενός πηγαδιού ή μιας στέρνας συλλογής βρόχινου νερού ή ακόμα και μιας φυσικής πηγής, αλλά ούτε και οι κάτοικοι των πόλεων που υδροδοτούνται από δημοτικά ή κρατικά υδραγωγεία, για τους οποίους «η αίτηση αδειοδότησης υποβάλλεται από τον αντίστοιχο Δήμο για λογαριασμό των χρηστών μετά από σχετική αίτησή τους. Η άδεια χορηγείται στο Δήμο… Το κόστος της αδειοδότησης αναλαμβάνει ο Δήμος, ο οποίος το επιμερίζει στους χρήστες», (Άρθρο 2.5 της ΚΥΑ 150559/10.06.2011, ΦΕΚ 1440/16.06.2011). Και για να κατανοηθεί η σοβαρότητα των μέτρων δέσμευσης του νερού, όλα τα παραπάνω καταλήγουν: «στους παραβάτες των όρων και των π ε ρ ι ο ρ ι σ μ ώ ν που καθορίζονται στις άδειες… επιβάλλεται ως διοικητική κύρωση πρόστιμο από 200 μέχρι 600.000 Ευρώ…, ανεξάρτητα από την ποινική ή την αστική ευθύνη ή τις διοικητικές κυρώσεις που προβλέπονται από άλλες διατάξεις» (Άρθρο 13.1 του Νόμου 3199/2003, ΦΕΚ Α΄.280/9.12.2003).

   Για όλα αυτά θεσπίζεται «Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων» (Άρθρο 2.2 του Νόμου 3199/2003), το οποίο συντονίζεται, όπως και όλοι οι αρμόδιοι για θέματα ελέγχου της ποσότητας, της ποιότητας και φυσικά της χρήσης του νερού φορείς, από την Ειδική Γραμματεία Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος (Άρθρα 2 και 3 της Κοινής Υπουργικής Απόφασης 140384/09.09.2011). Το γεγονός πως όλα ρυθμίζονται από τον μηχανισμό της κεντρικής κρατικής εξουσίας, η οποία μάλιστα λειτουργεί ως εντολοδόχος διεθνών κέντρων εξουσίας, όπως ο ΠΟΕ και η Ε.Ε., και μάλιστα ερήμην των τοπικών κοινωνιών και συνολικά της κοινωνίας, επιτρέπει την επιφύλαξη για το κατά πόσον όλα αυτά γίνονται για την προστασία των υδάτινων πόρων και για το καλό της κοινωνίας, γιατί καλύτερος προστάτης του πλούτου των τοπικών κοινωνιών από τις ίδιες δεν μπορεί να υπάρξει, αν βέβαια τους αναγνωριστεί πως αυτός ο τοπικός φυσικός πλούτος τούς ανήκει συλλογικά για να κάνουν τη ζωή τους καλύτερη.

   Αντίθετα, αυτή η αντιμετώπιση ενισχύει την εκτίμηση πως το καπιταλιστικό κράτος θεωρεί τον υδάτινο πλούτο ιδιοκτησία του και δεν τον θεωρεί πλούτο των τοπικών κοινωνιών και συνεπώς όλα αυτά γίνονται για να αποξενωθούν οι Πολίτες και οι τοπικές κοινωνίες από την ελεύθερη χρήση του νερού, με προφανή στόχο να φορολογεί τους χρήστες, αλλά και να τους απαγορεύει χρήσεις του νερού που θα τους απελευθέρωναν από την εξουσία του. Από τότε που ο ‘γαλάζιος χρυσός’ και για άλλους ‘λευκός χρυσός’ εξελίσσεται σε πηγή ελεύθερης υδρογονοενέργειας και απειλεί να εκτοπίσει τον ‘μαύρο χρυσό’, ως πηγή ανισότητας, βίας, καταστροφής και δυστυχίας, από τότε και η τοπική κοινωνική αυτοδιεύθυνση και η Άμεση Δημοκρατία απειλούν να εκτοπίσουν την κεντρική αντικοινωνική, απάνθρωπη και καταστροφική καπιταλιστική εξουσία. Αυτός είναι και ο λόγος που το καπιταλιστικό σύστημα και οι κρατικοί εκφραστές του επιφυλάσσουν για το νερό την τύχη του Προμηθέα Δεσμώτη του 21ου αι.

   Με την εκβιαστική πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων του φυσικού πλούτου, κι όχι μόνο, εξ αιτίας της εσκεμμένης χρεοκοπίας μιας σειράς χωρών μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, η Κύπρος, η Πορτογαλία, η Ισπανία κ.λπ., για δημοσιονομικούς υποτίθεται λόγους, αλλά σε όλες τις χώρες του πλανήτη, θα περάσουν υπό ιδιωτικό έλεγχο και μάλιστα υπό τον έλεγχο ελάχιστων κολοσσιαίων οικονομικών ομίλων που συνθέτουν τον σκληρό πυρήνα της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, όχι μόνο τα πετρέλαια, το φυσικό αέριο και ο υπόλοιπος ορυκτός πλούτος, αλλά και οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και κύρια το νερό, κι όχι μόνο οι εταιρείες ύδρευσης[13], η ιδιωτικοποίηση των οποίων άλλωστε αποδείχτηκε καταστροφική[14], αλλά όλα τα ύδατα, γιατί το ενεργειακό μέλλον της ανθρωπότητας από το νερό εξαρτάται και χωρίς τον έλεγχο πάνω στην ενέργεια καπιταλισμός δεν μπορεί να υπάρξει.

   Είναι προφανές πως ο στόχος αυτής της πολιτικής ελέγχου του νερού είναι η αποξένωση των τοπικών κοινωνιών από την ελεύθερη και κοινωνικά διαχειρίσιμη χρήση του νερού για την παραγωγή υδρογόνο και συνεπώς ηλεκτρικής ενέργειας, που θα τους έδινε τη δυνατότητα να αυτοκυβερνηθούν, να ευημερήσουν και να ζήσουν ειρηνικά η μια δίπλα στην άλλη. Η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν το κρύβουν, άλλωστε, γιατί χρηματοδοτούν επιλεκτικά ανά τον κόσμο προγράμματα ιδιωτικοποίησης πηγών, υπόγειων και επιφανειακών υδάτων, γιατί εκτιμούν πως «η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα συμβάλλει στη βελτίωση της διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας και του νερού»[15], πράγμα που προφανώς σημαίνει ότι η ιδιωτική επιχειρηματικότητα εξασφαλίζει τον έλεγχο πάνω στο νερό και συνεπώς πάνω στην ηλεκτρική ενέργεια και κατ’ επέκταση πάνω στην κοινωνία. Είναι προφανές πως το καπιταλιστικό σχέδιο δέσμευσης του νερού αποσκοπεί στην παραπέρα δέσμευση της νέας ηλεκτρικής υδρογονοενέργειας και κατά συνέπεια στην ολοκληρωτική δέσμευση της κοινωνίας-ανθρωπότητας, πράγμα που δεν μπορεί να συμβεί παρά με την παραπέρα αυταρχικοποίηση της εξουσίας του κεφαλαίου πάνω στις δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού που απειλεί, αν δεν ανακοπεί, να πάρει τη μορφή ενός παγκόσμιου ολοκληρωτισμού.

   Απέναντι σ’ αυτήν την πολιτική του σκληρού πυρήνα του καπιταλισμού και σ’ αυτόν τον κίνδυνο για την ανθρωπότητα, οι τοπικές κοινωνίες και συνολικά η ανθρωπότητα οφείλουν να ορίσουν το νερό ως φυσική-οικουμενική προίκα και πηγή ζωής και ευημερίας για ολόκληρο τον πληθυσμό του πλανήτη, την οποία κάθε γενιά υποχρεούται να την παραδίδει στην επόμενη καλύτερη από όσο την παρέλαβε από την προηγούμενη γενιά. Γι’ αυτό οι κοινωνίες, με αιχμή τις τοπικές κοινωνίες, δεν μπορούν και δεν πρέπει να επιτρέψουν την εμπορευματοποίηση του νερού, όπως επιδιώκει το κεφάλαιο, γιατί τότε ο έλεγχος της ζωής μας θα περάσει οριστικά στα χέρια των μεγάλων επιχειρήσεων διαχείρισης του νερού και της υδρογονοενέργειας, δηλαδή στα χέρια αδίστακτων κερδοσκόπων, μιας ελίτ νερού και ενέργειας, που θα καθορίζει το μέλλον της ανθρωπότητας με βάση τα δικά της συμφέροντα.

* Απόσπασμα από το πρόσφατο βιβλίο μου, Ποιος φοβάται το υδρογόνο; Η επανάσταση του υδρογόνου, ελεύθερη ενέργεια και η απελευθέρωση της ανθρωπότητας από τα ορυκτά καύσιμα και την καπιταλιστική βαρβαρότητα, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2013, σελ. 189-199.

---

[1] Βλ. Greenpeace, Όσα θα θέλατε να μάθετε για τον ΠΟΕ, στο http://www.greenpeace.org/greece/Global/greece/report/2006/10/32470.pdf, σ. 6.

[2] Ό.π., σ. 2.

[3] Βλ. σχετικά, Λάμπος Κώστας, Αμερικανισμός και παγκοσμιοποίηση. Οικονομία του Φόβου και της παρακμής, Παπαζήσης, Αθήνα 2009, σ. 32-38.

[4] . Greenpeace, Όσα θα θέλατε να μάθετε για τον ΠΟΕ…, ό.π., σ. 4-8.

[5] Μπάρλοου Μωντ και Κλαρκ Τόνυ, Ποιος ελέγχει το νερό; Στο Montηly Review, τεύχ. 10, Αθήνα 2007.

[6] Όπως και τόσες άλλες αποφάσεις για την ιδιωτικοποίηση του εθνικού πλούτου, έτσι και η ιδιωτικοποίηση των δημόσιων εταιριών ύδρευσης δεν ήρθε από τον ουρανό, αλλά από τους επίδοξους ηγεμόνες του κόσμου.

[7] Ό.π.

[8] Greenpeace, Όσα θα θέλατε να μάθετε για τον ΠΟΕ…, ό.π., σ. 6.

[9] Βλ. European Parliament Resolution on the 6th World Water Forum in Marseille, 01.02.12.

[10] Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και Συμβούλιο Ε.Ε., Οδηγία 2000/60/ΕΚ/23.10.2000, για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων, Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, Βρυξέλλες 22.12.2000, σ. L 327/1.

[11] Παπαθεοδωρόπουλος Παναγιώτης Οι Βαρώνοι του Νερού, στο: http://giatinkinonikiaristera.blogspot.gr/2012/07/blogpost_22.html#moreFirefoxHTML\Shell\Open\

[12] Ό. π., σελ. L 327/21.

[13] «Οι δύο, υπό ιδιωτικοποίηση, εταιρείες, ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, είναι κερδοφόρες και οι διοικήσεις τους έχουν περιορίσει τα τελευταία χρόνια τις δυσλειτουργίες... Έτσι, για πολλούς, η έλευση ενός ιδιώτη επενδυτή εκτιµάται ότι δεν έχει νόηµα, ιδίως όταν το υπό ιδιωτικοποίηση «προϊόν» είναι ο τοµέας της ύδρευσης και αποχέτευσης. Άλλωστε…, το νερό είναι ένα φυσικό αγαθό το οποίο η Πολιτεία οφείλει να παρέχει στους πολίτες μακριά από εµπορικές πρακτικές», Κώτσης Βασίλης, Σκληρό τεστ για την κυβέρνηση η διάθεση ποσοστού σε ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, Το Βήμα, 12/06/2011. Βλέπε επίσης Πρωτοβουλία για την μη ιδιωτικοποίηση του νερού, Σώστε το νερό από την ιδιωτικοποίηση, στο:

http://www.avaaz.org/en/petition/SAVE_GREEK_WATER_FROM_PRIVATIZATION_SOSTE_TO_NERO_APO_TEN_IDIOTIKOPOIESE/?tBKRUdb

[14] Παντού, όπου υπήρξε ιδιωτικοποίηση των εταιρειών ύδρευσης, αυτή συνοδεύθηκε από υποβάθμιση της ποιότητας του νερού, αύξηση της απώλειας νερού, υποβάθμιση των υποδομών και αύξηση των τιμών… Ύστερα από δεκαετίες ιδιωτικοποίησης της ύδρευσης, πόλεις όπως το Βερολίνο, το Μόναχο, η Στουτγάρδη, το Παρίσι, η Γκρενόμπλ, το Μπορντώ, η Τουλούζ, το Μονπελιέ, η Μασσαλία, η Λιλ, η Βρέστη, το Μπουένος Άιρες, η Ατλάντα, το Γιοχάνεσμπουργκ, η Κοτσαμπάμπα κ.λπ., εγκαταλείπουν πλέον την ιδιωτική διαχείριση και επιστρέφουν στη δημόσια ή δημοτική διαχείριση της ύδρευσης του πληθυσμού. Βλ. Νικολάου Κώστας, Το νερό στον κόσμο: Κοινωνικό αγαθό ή εμπόρευμα; στο http://www.dialektika.gr/2012/03/blog-post.html

[15] World Bank, Does Private Sector Participation Improve Performance in Electricity and Water Distribution?, στο http://water.worldbank.org/publications/does-private-sector-participation-improve-performance-electricity-and-water-distributi-0