Το τέλος των μεγάλων μύθων και η αρχή του μεγάλου πατριωτισμού

Γράφει ο Κώστας Λάμπος

Η ανθρωπότητα ολόκληρη οδηγείται μέρα τη μέρα, όλο και πιο βαθιά, σ’ ένα θανάσιμο αδιέξοδο, στο αδιέξοδο της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης[1]. Το κυρίαρχο μοντέλο παραγωγής και διανομής του παγκόσμιου πλούτου παράγει διαρκώς αυξανόμενη οικονομική και κοινωνική ανισότητα, ιδιωτικό πλούτο, ατομική και κρατική εξουσία για τους λίγους, αλλά ανεργία, φτώχεια, πείνα και δυστυχία για τους πολλούς. Κι ενώ η εργαζόμενη ανθρωπότητα, με την έννοια των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού, αγωνίζεται μέσα από την αέναη συσσώρευση της Γνώσης, την ανάπτυξη των επιστημών, του πολιτισμού και της τεχνολογίας να διαμορφώσει τους όρους μιας καθολικής ευημερίας και να δημιουργήσει συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής ισότητας, παρατηρείται μια όξυνση των καταστροφικών οικονομικών κρίσεων, των τοπικών

ανταγωνισμών, των πολεμικών συγκρούσεων, της γενικευμένης φτώχειας και της πείνας. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να κατανοηθεί μόνο ως αποτέλεσμα της παραίτησης των τοπικών κοινωνιών από το δικαίωμά τους να διαχειρίζονται συνεργαζόμενες, αυτόνομα, αμεσοδημοκρατικά και αλληλέγγυα το Είναι και τον πλούτο τους και την ανάθεση αυτής της ζωτικής δραστηριότητάς τους στους εκάστοτε ‘ελέω θεού βασιλιάδες’, ή στους ελέω αστικής δημοκρατίας επαγγελματίες πολιτικούς αντιπροσώπους τους, δηλαδή στα φετίχ, στις συμβολικές εκφράσεις της εκάστοτε οικονομικής ολιγαρχίας, η οποία αποτελεί την πρωτογενή πηγή εξουσίας και την μοναδική αιτία της παγκόσμιας κακοδαιμονίας.

Αυτή η αντίφαση όπου οι λίγοι πλουτίζουν στραγγαλίζοντας τις επιστήμες, τον πολιτισμό και την τεχνολογία, απαλλοτριώνοντας την κοινωνία-ανθρωπότητα από τον πλούτο της και προβατοποιώντας τα ανθρώπινα σύνολα, έγινε εφικτή με το Φόβο των μεταφυσικών μύθων[2], με τη βία των εξουσιαστικών ιδεολογιών και μηχανισμών και με τις νόθες ‘κοινωνικές ταυτότητες’ που ξεκινούν από τις θρησκείες, τους φυλετικούς εθνικισμούς, τα λεγόμενα πολιτικά ‘κινήματα’ και κόμματα, για να περάσουν στις ‘μυστικές αδελφότητες’, στα σύγχρονα ‘αδελφάτα’, στις μασονικές στοές, στις διάφορες ελίτικες λέσχες, στις μυστικές υπηρεσίες και οργανώσεις των εξουσιαστών για να καταλήξουν στις οπαδικές αγέλες των εθελόδουλων φονταμενταλιστών, των μεσσιανικών ‘αντεξουσιαστικών πρωτοποριών’ και των χουλιγκάνων, που συντηρούν το καπιταλιστικό σύστημα της εκμετάλλευσης, αποπροσανατολίζοντας το απληροφόρητο άτομο και τις κοινωνίες του. Οι νόθες ‘κοινωνικές ταυτότητες’, εργαλεία ανταγωνιστικής διάσπασης της κοινωνίας, λειτουργούν άμεσα ή έμμεσα ως όργανα εξουσίας γιατί καταφέρνουν να αποσπούν το Εγώ από την κοινωνία του, δηλαδή από το συνολικό Εμείς και να το αντιπαραθέτουν απέναντι στις άλλες αντίπαλες νόθες ταυτότητες, για να μπορεί έτσι η εκάστοτε εξουσία με το «διαίρει και βασίλευε» να αποσπά τον κοινωνικό πλούτο για λογαριασμό της.

Η μεγαλύτερη παγίδα στην ιστορία της ανθρωπότητας που παραπλάνησε και συνεχίζει να παραπλανά τις κοινωνίες και την ανθρωπότητα συνολικά είναι η λεγόμενη αστική δημοκρατία, στα πλαίσια της οποίας οι Πολίτες μετατρέπονται σε οπαδούς και εκπαιδεύονται να παραιτούνται από τις ευθύνες διαχείρισης της δημιουργικής εργασίας τους και συνεπώς της ίδιας της ζωής τους, αναθέτοντάς την στους επαγγελματίες ‘πολιτικούς αντιπροσώπους τους’, τους οποίους υποτίθεται ότι τους επιλέγουν οι ίδιοι μεταξύ εκείνων που συνήθως τους προτείνει ο ‘αρχηγός’, κάποιο θρησκευτικό κονκλάβιο προφήτη ή ‘θεού’ που πολιτεύεται, κάποιος ολιγάρχης χρηματοδότης του κόμματος, κάποια πρεσβεία ‘φίλης δύναμης’ που προσφέρει συμβουλές και συμβούλους, ή ακόμα και κάποια ‘μεγάλη πολιτική οικογένεια’ που λειτουργεί με τους κανόνες της σιτσιλιάνικης μαφίας, τη cosa nostra και της  camorra.

Βέβαια οι κοινωνίες και η ανθρωπότητα ποτέ δεν σταμάτησαν τη μεγάλη αγωνιστική πορεία τους προς την κοινωνική ισότητα και την πραγματική δημοκρατία, όπως αυτή αποτυπώνεται σε ολόκληρη την ιστορική τους διαδρομή[3] ως κοινωνίες της ισοκατανομής, ως αθηναϊκή δημοκρατία, ως κοινοτισμός και κομμούνες στο μεσαίωνα, ως σοσιαλιστική-συμβουλιακή δημοκρατία στον 19^ο και στον 20^ο και ως αυθόρμητο κίνημα των πλατειών για την άμεση δημοκρατία[4] στις αρχές του 21^ου αιώνα. Αυτές οι δυό πραγματικότητες, η μια της εξουσιαστικά συντεταγμένης, αλλά παρακμάζουσας αστικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας που εκφράζει τα συμφέροντα του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου που καταδυναστεύει τις κοινωνίες και την ανθρωπότητα συνολικά και η άλλη της ακόμα ασύντακτης αντικαπιταλιστικής αντιεξουσιαστικής, άμεσης-αταξικής δημοκρατίας που εκφράζει τη βούληση της εργαζόμενης ανθρωπότητας να απελευθερωθεί από την καπιταλιστική βαρβαρότητα, συγκρούονται σήμερα σε τοπική, εθνική και παγκόσμια κλίμακα. Το παγκόσμιο διευθυντήριο, ο σκληρός πυρήνας της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης αμύνεται και απεργάζεται σχέδια για μια Νέα Παγκόσμια Τάξη Πραγμάτων, για έναν παγκόσμιο φασισμό που θα καθηλώνει τις κοινωνίες σε συνθήκες ενός σύγχρονου τεχνολογικού μεσαίωνα. Τα εργαλεία γι’ αυτά τα σχέδια του κεφαλαίου είναι ο ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Παγκόσμια Τράπεζα, οι μυστικές υπηρεσίες, το τάχα ‘αυτόνομο’ παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα και οι κατά τόπους ‘πρόθυμοι ηλίθιοι’ συγκροτημένοι σε δυνάμεις καταστολής, σε κόμματα επαγγελματιών πολιτικών και σε ακραία μηδενιστικά ιδεολογικά γκρουπούσκουλα που είναι έτοιμα να αναλάβουν εργολαβικά την εφαρμογή των σχεδίων της φασιστικής παγκοσμιοποίησης. Ιδιαίτερη κατηγορία ‘πρόθυμων ηλιθίων’ είναι εκείνες οι εξουσιαστικές ‘αριστερές πρωτοπορίες’ ευρέως φάσματος σοσιαλδημοκρατικού, τριτοτετερτοδιεθνιστικού και υποτιθέμενου ‘αναρχικού’ τύπου, που πιστεύουν, ή κάνουν ότι πιστεύουν πως μπορούν να σταματήσουν αυτή την εξέλιξη διεκδικώντας την πολιτική εξουσία για την καλύτερη τάχα διαχείριση του κεφαλαίου, καλλιεργώντας αυταπάτες στην κοινωνία, με αποτέλεσμα να τις χρησιμοποιεί στις δύσκολες συνθήκες το κεφάλαιο για τη βρώμικη δουλειά σε βάρος των κοινωνιών και της ανθρωπότητας, χρεώνοντας την αποτυχία τους, ως ματαιότητα των κοινωνικών αγώνων και ως αποτυχία του πανανθρώπινου οράματος για μια κοινωνία της ισότητας, της ευημερίας, της δημοκρατίας και της ελευθερίας.

Μετά από τις τόσες χρεοκοπίες των λεγόμενων ‘αριστερών πρωτοποριών’ που βγάζουν το κεφάλαιο από τις κάθε φορά δύσκολες κρίσεις του, είναι καιρός να κατανοήσουμε όλοι πως ο επαναστατικός ρόλος του καθενός μας εξαντλείται στο να μεταφέρουμε στα άτομα και στην κοινωνία μας ανυστερόβουλα την αναγκαία επιστημονικά έγκυρη και κοινωνικά χρήσιμη Γνώση για το πώς θα μπορέσει η ίδια, άμεσα και χωρίς αντιπροσώπους, να απαλλαγεί από τη δικτατορία του κεφαλαίου και να αυτοοργανωθεί στη βάση της κατάργησης της ατομικής και κρατικής ιδιοκτησίας πάνω στα μέσα παραγωγής και της αμεσοδημοκρατικής αυτοδιεύθυνσης σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και οικουμενικό επίπεδο. Κάθε άλλη αντίληψη που θεωρεί και θέλει τις κοινωνίες ‘όχλο’ ή ‘μάζες’ που τάχα είναι ανίκανες να αυτοκυβερνηθούν είναι εκ του πονηρού και υποκρύπτει χυδαία εξουσιομανία με διαφορετικού χρώματος μανδύα που δεν αλλάζει το χαρακτήρα της αυταρχικής εξουσίας.

Η σημερινή εποχή της ψηφιακής τεχνολογίας, των κοινωνικών δικτύων[5], της όλο και περισσότερο ελεύθερης και δωρεάν πληροφορίας προσφέρεται ιδιαίτερα για το χτίσιμο θεσμών και δομών παραγωγής και διάδοσης της Γνώσης, για την παραγωγή και δωρεάν διακίνηση κοινών αγαθών που σταδιακά και αθόρυβα χτίζουν το καινούργιο μέσα στο παλιό, χτίζουν έναν καλύτερο κόσμο μέσα στον καπιταλισμό που παρακμάζει και πεθαίνει[6]. Η ιστορία διδάσκει ότι καμιά ιεραρχικά δομημένη εξουσιαστική πρωτοπορία δεν μπορεί να καταργήσει τον καπιταλισμό ως σχέση εξουσίας των λίγων πάνω στους πολλούς και πολύ περισσότερο δεν μπορεί να υποκαταστήσει μια συνειδητή και αυτοδιευθυνόμενη κοινωνία, γιατί μόνο μια τέτοια κοινωνία θα μπορέσει να υφάνει τον κοινωνικό ιστό της στη βάση των αρχών της κοινωνικής ισότητας, της κοινωνικής αυτοδιεύθυνσης, της καθολικής ευημερίας, της ουσιαστικής ελευθερίας, της ειρήνης και του οικουμενικού ουμανιστικού πολιτισμού.

Το συμπέρασμα είναι ότι η εποχή της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης και η καπιταλιστική βαρβαρότητα δεν αντιμετωπίζονται με συντηρητικές θεοκρατικές μεσσιανικές συνταγές ή με εξουσιαστικές ‘αριστερές πρωτοπορίες διαχείρισης του κεφαλαίου’, αλλά με συνειδητοποιημένες τις δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού, ως αριστερές κοινωνίες που αυτόνομα κινούνται, συνεργαζόμενες, σταθερά και συντεταγμένα, προς τον διαχρονικό στρατηγικό τους στόχο, την κοινωνική ισότητα, χωρίς ηγέτες, ιεραρχίες, κομισάριους και ‘απελευθερωτές’, γιατί η κοινωνική απελευθέρωση δεν είναι πρόβλημα πολιτικών ηγητόρων και κομμάτων, αλλά πρόβλημα των ίδιων των κοινωνιών που συνειδητοποιούν το ρόλο τους ως υποκείμενα της κοινωνικής επανάστασης και της ιστορίας και αρνούνται το ρόλο των θρησκευτικών και κομματικών ποιμνίων’.

Απέναντι σε αυτή την ιστορική προοπτική της κοινωνικής εξέλιξης το κεφάλαιο ετοιμάζει την ‘τελική λύση’ (final solution), με την αποσύνθεση-καταστροφή των κοινωνιών μέσω των καταστροφικών οικονομικών κρίσεων και πολέμων με στόχο να αποσυνθέσουν τις κοινωνίες, να αποδεκατίσουν την ανθρωπότητα και να διαμορφώσουν ένα εφιαλτικό φασιστικό τοπίο, όπου το κουμάντο θα το κάνουν οργανωμένες τοπικές συμμορίες που θα εξουσιάζουν στο όνομα κάποιου ιερατείου με το brand name ίσως κάποιου πολυεθνικού οικονομικού ομίλου που στα πλαίσια της νεοφεουδαλικής παγκοσμιοποίησης του κεφαλαίου θα έχει υιοθετήσει ως ‘χορηγός’ μια περιοχή, μια χώρα ή μια ήπειρο.

Αυτός ο εφιάλτης μπορεί να αποφευχθεί μόνο με την ατομική και συλλογική δράση όλων μας στη μορφή των αυτόνομων τοπικών πυρήνων προβληματισμού και δράσης στα πλαίσια των νέων αυτόνομων κοινωνικών κινημάτων βάσης με αναφορά τη γειτονιά, τη συνοικία, το χώρο δουλειάς, μόρφωσης και ψυχαγωγίας, το χωριό και την πόλη που κινούνται με βάση τον στρατηγικό στόχο της κοινωνικής ισότητας και της άμεσης δημοκρατίας και δικτυώνονται συνεργαζόμενα και αλληλέγγυα σε περιφερειακό, εθνικό, διεθνές και οικουμενικό επίπεδο. Αυτό όμως προϋποθέτει πως θα ξαναβρούμε τη δύναμη να σηκωθούμε από τους καναπέδες, να μαζευτούμε στις πλατείες και να τις αναδείξουμε σε εκκλησίες του δήμου, μακριά από κόμματα, θρησκευτικούς μύθους και εξουσιαστικές ιδεολογίες, για να τις κάνουμε εργαστήρια δημόσιου διαλόγου, κοινωνικής συνειδητοποίησης και κοινωνικής απελευθέρωσης. Να κάνουμε τις πλατείες συνέχεια των βιβλιοθηκών και εργαστήριο μιας νέας σύγχρονης κοσμοθεωρίας, που θα συνδυάζει το παγκόσμιο με το τοπικό, γιατί το κεφάλαιο μπορεί να μην έχει γιατί δεν χρειάζεται πια πατρίδα, αλλά οι Πολίτες όπου Γης, οι δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού έχουν πατρίδα τριών επιπέδων που πρέπει να την υπερασπίζονται αέναα και σε όλα τα επίπεδα από κάθε επιβολή. Έχουμε όλοι ως Πολίτες τη μικρή μας πατρίδα, τη γενέτειρα, τον τόπο μας, το κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον μας, τη μεγάλη μας πατρίδα, τη χώρα μας και την πολύ μεγάλη, την κοινή μας πατρίδα, το διαστημόπλοιο Γη και με αυτή την έννοια στα πλαίσια της αντικαπιταλιστικής προοπτικής της ανθρωπότητας και της διαχρονικής και πανανθρώπινης στρατηγικής επιδίωξης της κοινωνικής ισότητας, διαμορφώνεται ένας νέος πατριωτισμός. Ένας ανθρωπιστικός πατριωτισμός βασισμένος στην αρχή «πάντων πραγμάτων μέτρον άνθρωπος» χωρίς αφεντικά και δούλους, χωρίς ηγεμόνες και υπηκόους, χωρίς πλούσιους και φτωχούς, χωρίς δανειστές και χρεώστες, χωρίς νικητές και ηττημένους. Ένας πατριωτισμός χωρίς στρατούς, φράχτες και σύνορα που η έννοια του πλούτου δεν θα μετριέται με ανούσιους στατιστικούς δείκτες, με το στρέμμα, με τραπεζικές καταθέσεις, με τη φτώχεια και την παιδική θνησιμότητα, με την ατομική και κρατική ιδιοκτησία και εξουσία, αλλά με βαθμούς ανθρώπινης δημιουργικότητας και ευτυχίας. Ένας μεγάλος πατριωτισμός που νοείται ως οικουμενικός ουμανισμός και δομείται πάνω στην άμεση, δηλαδή στην αταξική δημοκρατία[7] που ξεκινά από την κάθε τοπική κοινωνία, αρθρώνεται σε περιφερειακή, εθνική και οικουμενική κλίμακα, τη μοναδική ικανή και αναγκαία συνθήκη για την ειρήνευση της ανθρώπινης και της κοινωνικής ύπαρξης και τη συνέχιση αυτού του συναρπαστικού φαινόμενου της ζωής και του ανθρώπινου πολιτισμού, ως στολίδι και συνείδηση αυτού του μεγαλοπρεπούς και αναρχοατελεύτητου Σύμπαντος.

Οι μεγάλοι μύθοι της ελεύθερης και της κεντρικά προγραμματισμένης οικονομίας, οι πραγματικότητες του ιδιωτικού, του εταιρικού και του κρατικού καπιταλισμού κάθε λογής και κοπής, που άφησαν περιφρονητικά στο περιθώριο τις κοινωνίες και την ανθρωπότητα, πεθαίνουν και προκειμένου η ανθρωπότητα να κάνει το επόμενο αυτόνομο και συνειδητό βήμα της είναι αναγκαίο άτομα και κοινωνίες να επεξεργαστούμε συλλογικά ένα νέο αφήγημα, μια νέα κοσμοαντίληψη απαλλαγμένη από σκοταδιστικούς μύθους, ιδεαλιστικές φιλοσοφίες και εξουσιαστικές ιδεολογίες για να μπορέσει ο καινούργιος κόσμος που γεννιέται να είναι δομημένος πάνω στην κοινωνική ισότητα, στην άμεση δημοκρατία, στην αταξική κοινωνία και στο ν οικουμενικό ουμανιστικό πολιτισμό.

---

[1] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Αμερικανισμός και Παγκοσμιοποίηση. Οικονομία του Φόβου και της παρακμής, ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ, Αθήνα 2009.

[2] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Θεός και κεφάλαιο. Δοκίμιο για τη σχέση μεταξύ θρησκείας και εξουσίας, ΚΟΥΚΚΙΔΑ, Αθήνα 2015.

[3] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Άμεση Δημοκρατία και Αταξική Κοινωνία. Η μεγάλη πορεία της ανθρωπότητας προς την κοινωνική ισότητα και τον ουμανισμό, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2012

[4] Το κίνημα των πλατειών, που κατασυκοφαντήθηκε από εχθρούς, όπως τα συντηρητικά πολιτικά κόμματα και τα προπαγανδιστικά επιτελεία του κεφαλαίου, αλλά και από ‘φίλους’, όπως τα κόμματα και τα αποκόμματα της αστικής της συστημικής, δηλαδή της εξουσιαστικής αριστεράς που προσπάθησαν να το καπελώσουν και στην αντίθετη περίπτωση να το διαλύσουν , πρέπει να τρόμαξε πολύ όλα τα εξουσιαστικά ιερατεία τα οποία για να γυρίσουν τις κοινωνίες στους καναπέδες επιστράτευσαν ‘προσωπικότητες’, ‘οικονομικούς και πολιτικούς αναλυτές’ που τους ανάδειξαν σε εθνικούς διαφωτιστές, έστησαν πολιτικές λυκοσυμμαχίες και μετάτρεψαν, με τη ‘θεία χάρη των ΜΜΕ’, σε μια νύχτα περιθωριακά πολιτικά γκροπούσκουλα σε κόμματα εξουσίας που υποσχέθηκαν έναν καλύτερο καπιταλισμό με ‘ρεαλισμό’ και χωρίς ‘ουτοπίες’ για άμεση δημοκρατία. Το γεγονός όμως πως δεν μπορούν να καταργήσουν τις πλατείες και επειδή δεν μπορούν να δώσουν λύσεις στα προβλήματα των κοινωνιών και της ανθρωπότητας κανείς δεν μπορεί να τους βεβαιώσει πως κάποια μέρα οι πλατείες θα ξαναγεμίσουν όχι με αγανακτισμένους, αλλά με αποφασισμένους να τις μετατρέψουν σε μόνιμες εκκλησίες του δήμου, που θα αποφασίζουν για όλα και για πάντα.

[5] Βλέπε, Christakis Nicholas A.και Fowler James H., Συνδεδεμένοι. Η εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων και πως αυτά διαμορφώνουν τη ζωή μας, ΚΑΤΟΠΤΡΟ, Αθήνα 2010.

[6] Μέισον Πολ, Το τέλος του καπιταλισμού έχει αρχίσει, Guardian, 20 Ιουλίου 2015.

[7] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Αταξική Δημοκρατία και Ουμανισμός στον 21ο αιώνα, στο συλλογικό τόμο: Η Άμεση Δημοκρατία στον 21ο αιώνα, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2013.

Πιόνια στη μεγάλη γεωπολιτική σκακιέρα;

Πιόνια στη μεγάλη γεωπολιτική σκακιέρα;

Γράφει ο Κώστας Λάμπος

Κρίσιμες οι στιγμές για την Ελλάδα και τον Ελληνισμό.

 Κρίσιμες οι στιγμές για την Ευρώπη και τον κόσμο. Κρίσιμη 
στιγμή και για την αριστερά της κοινωνικής ισότητας και 
της άμεσης κοινωνικής δημοκρατίας. Καμιά δικαιολογία 
για σιωπή, γιατί υπάρχουν στιγμές που 

η σιωπή δεν είναι χρυσός, αλλά συνενοχή.

Η καλπάζουσα καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση με πρωτεργάτη τον αμερικανισμό[1] οικοδομεί ‘δια πυρός και σιδήρου’ τη Νέα Τάξη Πραγμάτων της ‘μιάς παγκόσμιας κυβέρνησης’ και της μιας και μοναδικής αλήθειας, με στόχο έναν μονοπολικό καπιταλιστικό κόσμο, στον οποίο το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού θα ελέγχει, με τη βοήθεια τω σκοταδιστικών μύθων και των εξουσιαστικών ιδεολογιών, την παγκόσμια οικονομία και θα ασκεί απόλυτη εξουσία πάνω στο υπόλοιπο 99% της ανθρωπότητας.

Για την επιτυχία αυτού του σχεδίου ο αμερικανισμός έπρεπε να βγάλει από τη μέση τον βασικό ανταγωνιστή του, την Σοβιετική Ένωση, πράγμα που το κατάφερε οικοδομώντας την αμερικανοκινεζική προσέγγιση και συνεργασία με πρωτεργάτες τον Κίσινγκερ και τον Μπρεζίνσκι[2] που όξυναν τις σινοσοβιετικές σχέσεις, διέφθειραν και αποδυνάμωσαν την αστική κρατικοκαπιταλιστική άρχουσα τάξη και τη σοβιετική νομενκλατούρα, με αποτέλεσμα αντί αυτή να κάνει από τον λεγόμενο ‘υπαρκτό σοσιαλισμό’ ένα βήμα μπροστά προς τον σοσιαλισμό της άμεσης κοινωνικής δημοκρατίας, έκανε ένα βήμα πίσω προς τον υπαρκτό καπιταλισμό. Αυτές οι εξελίξεις γιορτάστηκαν ως ο θρίαμβος της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας και του αμερικανισμού και ως θάνατος του σοσιαλιστικού οράματος με την έννοια ενός αντικαπιταλιστικού κόσμου της κοινωνικής ισότητας και της αταξικής κοινωνίας. Πολλοί πίστεψαν πως μετά την κατάρρευση του σοβιετικού πόλου του διπολισμού, ο επόμενος, ο 21^ος, αιώνας θα ήταν ο αιώνας του αμερικανισμού και της οικοδόμησης ενός μονοπολικού κόσμου, αλλά τα γεγονότα τους διέψευσαν, γιατί:

·         η ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας χρησιμοποίησε την αμερικανική οικονομική συνεργασία για την οικοδόμηση μιας ραγδαία αναπτυσσόμενης και αυτόνομης καπιταλιστικής Κίνας[3] το μέγεθος της οποίας σταδιακά την αναδείχνει σε μεγάλη παγκόσμια οικονομική και στρατιωτική δύναμη, διεκδικητή της παγκόσμιας ηγεμονίας,

·         η Ρωσία, διατηρώντας το πυρηνικό της οπλοστάσιο σχεδόν άθικτο, κατάφερε, χάρη στις άφθονες πλουτοπαραγωγικές πηγές της και στο πείσμα του ρώσικου λαού να ανασυγκροτηθεί γρήγορα από κρατικοκαπιταλιστική σε ιδιωτικοκαπιταλιστική οικονομία και να ξαναδιεκδικήσει ρόλο μεγάλης δύναμης και τρίτον,

·         η Ευρωπαϊκή Κοινότητα μετεξελίχθηκε σε Ευρωπαϊκή Ένωση με στόχο τις Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, το ειδικό βάρος της οποίας την καθιστούσε παράγοντα ειρήνης, προόδου και ρυθμιστή των παγκόσμιων εξελίξεων.

Αυτές οι εξελίξεις ανάγκασαν τον αμερικανισμό να επανασχεδιάσει την στρατηγική του για την παγκόσμια ηγεμονία του. Βασικός αντίπαλός του παραμένει, μέχρι την τελευταία δεκαετία του 20 αιώνα, η Ρωσία η οποία θα μπορούσε χάρη στο μεγάλο μέγεθός της, στον τεράστιο φυσικό και ορυκτό πλούτο της με κορυφαίο τον τομέα των ορυκτών καυσίμων να εξελιχθεί σε στρατηγικό σύμμαχο της, κατά μεγάλο ποσοστό ενεργειακά εξαρτημένης από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, Ευρωπαϊκής Ένωσης, οπότε η απειλή της οριστικής ματαίωσης της ηγεμονίας του αμερικανισμού γινόταν ορατότερη. Συνεπώς ο αμερικανισμός έπρεπε να ματαιώσει αυτή ην πιθανότητα και γι’ αυτό ήταν αναγκαίο να εκτραπεί η Ευρωπαϊκή Ένωση από τον αρχικό στρατηγικό προσανατολισμό της, πράγμα που μπόρεσε να το επιτύχει με την ενίσχυση του ρόλου της Γερμανίας στα πλαίσια της ΕΕ, τόσο με την επανένωσή της, όσο και με την τεχνητά εσπευσμένη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε βάρος της εμβάθυνσής της, με τις πρώην ‘Σοβιετικές Δημοκρατίες’ και τις άλλες ‘σοσιαλιστικές’ χώρες της Ανατολική Ευρώπης που με τις λεγόμενες δολαριοκινούμενες ‘πορτοκαλί επαναστάσεις’ εξελίχτηκαν σε δορυφόρους και δούρειους ίππους του αμερικανισμού. Σε όλα αυτά πρέπει να προσθέσουμε και τη βάρβαρη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας από το ΝΑΤΟ με την υπογραφή «των προθύμων συμμάχων» και την παραχώρηση των χωρών των βοριοδυτικών Βαλκανίων στη γερμανική επιρροή[4], με προφανή συμφωνία τα νοτιοανατολικά Βαλκάνια να μείνουν υπό αμερικανικό έλεγχο με σκοπό την αποκοπή της Ρωσίας από το Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Έτσι γεννήθηκε ο νεογερμανισμός[5] ως εταίρος/σύμμαχος του αμερικανισμού και ως δύναμη γερμανοποίησης και στην ανάγκη ακόμα διάλυσης της ΕΕ και επιστροφής της Ευρώπης στον καταστροφικό γερμανικό εθνικισμό του 19^ου και του 20^ου αιώνα, για να μην μπορέσουν ποτέ οι λαοί της Ευρώπης να πραγματοποιήσουν το κοινό τους όραμα για μια ανεξάρτητη, προοδευτική, αντικαπιταλιστική Ευρώπη των Λαών και όχι των κεφαλαίων.

Σε αυτόν το σχεδιασμό έπρεπε να υπονομευτεί ο σκληρός πυρήνας της ΕΕ, οι χώρες της Ευρωζώνης και ιδιαίτερα το στοιχείο που παρά τις όποιες αδυναμίες και αντιφάσεις τις ένωνε, δηλαδή του κοινό νόμισμα, το Ευρώ (€), που άρχισε να απειλεί δυναμικά τη θέση του δολάριου ($), ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. Αποτέλεσμα ήταν ο πόλεμος δολαρίου ενάντια στο Ευρώ. Όπως είναι γνωστό σε κάθε πόλεμο τα πρώτα χτυπήματα γίνονται σε βάρος των πιο αδύναμων σημείων του αντιπάλου. Εσωτερικοί και εξωτερικοί παράγοντες φρόντισαν αυτός ο αδύναμος κρίκος της ΕΕ και της Ευρωζώνης να είναι η Ελλάδα, το διαχρονικό μήλο της έριδας’, εξαιτίας της εξαιρετικής γεωστρατηγικής σημασίας θέσης της, μεταξύ των εκάστοτε μεγάλων δυνάμεων που διεκδικούν τον έλεγχο της ευρύτερης περιοχής. Φαίνεται πως η Γερμανία, ιδιαίτερα μετά την επιστημονική επιβεβαίωση ύπαρξης αξιοποιήσιμων κοιτασμάτων ορυκτών καυσίμων[6] στην ηπειρωτική χώρα, στα ελληνικά χωρικά ύδατα και στην ευρύτερη περιοχή, φρόντισε να εντάξει την Ελλάδα στη σφαίρα επιρροής της και προφανώς παρά την αντίθετη συμφωνία της με τις Ενωμένες Πολιτείες Αμερικής. Με τις αθρόες γερμανικές επενδύσεις σε στρατηγικούς τομείς της Ελληνικής οικονομίας και τις προνομιακές εμπορικές σχέσεις στη βάση καταχρηστικών δανείων, της οικονομικής και πολιτικής διαπλοκής, ο νεογερμανισμός οδήγησε τη χώρα στην υπερχρέωση και στα γνωστά προγράμματα λιτότητας και τελικά στην πραγματική χρεοκοπία[7]. Φαίνεται πως οι Ενωμένες Πολιτείες Αμερικής προσπάθησαν να αναπροσανατολίσουν την Ελλάδα με την προώθηση του Γεωργίου Α. Παπανδρέου στην κυβέρνηση, ο οποίος ματαίωσε την κατασκευή του βουλγαροελληνικού τμήματος του ρωσοευρωπαϊκού αγωγού φυσικού αερίου (south stream) και προσανατόλισε την εκμετάλλευση των ελληνικών κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου από αμερικανικές εταιρείες στον άξονα Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ. Παράλληλα και με το πρόσχημα της έλλειψης της αναγκαίας τεχνογνωσίας για την, στα πλαίσια της ΕΕ, αντιμετώπιση του ελληνικού δημοσιονομικού προβλήματος και την ρύθμιση του εξωτερικού χρέους της Ελλάδας άνοιγε την πόρτα για να εγκατασταθεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ως διαχειριστής ευρωπαϊκών οικονομικών θεμάτων, πράγμα που καθιστούσε το ΔΝΤ και κατά συνέπεια τις ΕΠΑ ρυθμιστή των ευρωπαϊκών εξελίξεων. Η αποδοχή της πρότασης Παπανδρέου για τη συμμετοχή του ΔΝΤ στις ευρωπαϊκές υποθέσεις και στη ρύθμιση του ελληνικού χρέους από τη Γερμανία θα μπορούσε να κατανοηθεί μόνο σαν ένας αντιευρωπαϊκός αμερικανογερμανικός συμβιβασμός για συνεργασία και συνδιαχείριση της περιοχής.

Η στάση της γερμανοκρατούμενης ΕΕ στα διεθνή θέματα, όπως αυτά της Βόρειας Αφρικής, της Μέσης Ανατολής, της Ασίας, της Ανατολικής Ευρώπης με επίκεντρο την Ουκρανία με προφανή στόχο τη διεθνή απομόνωση της Ρωσίας αποκαλύπτει το ρόλο της Γερμανίας να σύρει ολόκληρη την ΕΕ πίσω από το σχέδιο του αμερικανισμού να επιβάλλει με την οικονομική και την πολεμική βία την παγκόσμια ηγεμονία του με γκάουλάϊτερ τη Γερμανία στην Ευρώπη.

Δυστυχώς οι ευρωπαϊκοί λαοί δεν μπόρεσαν ακόμα να συνειδητοποιήσουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ότι καλύτερο κατάφεραν στην ιστορία τους και στην ιστορία της ανθρωπότητας και γι’ αυτό την άφησαν και συνεχίζουν να την εμπιστεύονται στα ματωμένα χέρια των κεφαλαιοκρατών και στα βρώμικα μυαλά των πολιτικών υπαλλήλων τους, αντί να επεξεργαστούν ένα κοινό όραμα για μια ανεξάρτητη ΕΕ από τον αμερικανισμό με αντικαπιταλιστικό προσανατολισμό στην προοπτική της κοινωνικής ισότητας, της άμεσης δημοκρατίας με περιεχόμενο την αταξική κοινωνία. Αντί γι’ αυτό και παρά την μεγάλες αγωνιστικές ουμανιστικές ευρωπαϊκές παραδόσεις ακολουθούμε θρησκευτικούς μύθους[8], ιδεαλιστικές φιλοσοφίες και εξουσιαστικές ιδεολογίες που μας στοιχίζουν πίσω από τις εφιαλτικότερες εμπειρίες του μεσαίωνα, του εθνικοσοσιαλισμού του φασισμού και του κρατικοκαπιταλισμού.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο Ελληνικός λαός, αγανακτισμένος από την ανικανότητα του καπιταλισμού να δίνει λύσεις στα κοινωνικά προβλήματα και από τη σκληρότητα του νεογερμανισμού που φέρει την κύρια ευθύνη για τη σημερινή οικονομική και κοινωνική εξαθλίωσή του, αλλά και παραπλανημένος από συστημικές πολιτικές κομματικές γραφειοκρατίες και ψευδοαριστερές εξουσιαστικές πρωτοπορίες που συνειδητά ψευδόμενοι του υπόσχονται καλύτερες μέρες σε συνθήκες καπιταλισμού, οδηγείται σε πορεία εξόδου από την ΕΕ, στον ‘παράδεισο της Δραχμής’, στη βοήθεια από τον ‘ομόθρησκο’ τάχα Μόσκοβο, τον κίτρινο δράκο, ή ακόμα και από την ‘πέραν του Ατλαντικού μεγάλη δημοκρατία’ που ως αμερικανισμός μακελεύει την ανθρωπότητα επιβάλλοντας την καπιταλιστική βαρβαρότητα.

Οι πολιτικές δυνάμεις που συγκροτούν τη σημερινή κυβέρνηση αντί να αριστεροποιήσουν την ελληνική, και σε συνεργασία με άλλες προοδευτικές δυνάμεις της ΕΕ, και την ευρωπαϊκή κοινωνία και να την καταστήσουν ικανή να αυτοκυβερνιέται, προτίμησαν από ιδιοτέλεια ή από νοσηρή ιδεοληψία να λαϊκίσουν σε τέτοιο βαθμό υποσχόμενοι πράγματα που σε συνθήκες καπιταλισμού και στα πλαίσια της άκρως συντηρητικής φιλοσοφίας και δομής της σημερινής ΕΕ δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν, χωρίς τη συστράτευση της αποφασιστικής πλειονότητας των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού της Ενωμένης Ευρώπης που σταθερά αγωνίζονται με το ρεαλισμό των σύγχρονων κοινωνικών κινημάτων, για την κοινωνική ισότητα έξω και πέρα από τον καπιταλισμό. Οι επαναστατημένες και όχι επαναστατικές, με την έννοια της ωριμότητας της κοινωνίας να πραγματοποιήσει βαθιές οικονομικές και κοινωνικές τομές, ‘πρωτοπορίες’ αντιμετωπίζουν τώρα την αδυναμία τους όχι να κάνουν τον καπιταλισμό καλύτερο με ‘αριστερή διαχείριση’, αλλά να υπερασπιστούν αποτελεσματικά τη θέση της Ελλάδας μέσα στην ΕΕ και στη Ευρωζώνη για την ενίσχυση του κοινού αγώνα δίπλα στους άλλους λαούς της ΕΕ για την μετεξέλιξή της σε προοδευτική δύναμη απαλλαγμένη από τον θανάσιμο αμερικανικό εναγκαλισμό, σε δύναμη αντιπαγκοσμιοποίησης, αντιηγεμονισμού, αντικαπιταλιστικής αλλαγής στην προοπτική της άμεσης δημοκρατίας σε τοπικό, εθνικό και πανευρωπαϊκό επίπεδο, που θα ανοίξει το δρόμο για μια Παγκόσμια Αμεσοδημοκρατική Συνομοσπονδία στα πλαίσια ενός Οικουμενικού Ουμανιστικού Πολιτισμού[9].

Μπροστά σ’ αυτή την αδυναμία της η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ προσπαθεί να μετακυλήσει την αδυναμία της να κυβερνήσει στις πλάτες του ελληνικού λαού με ένα δημοψήφισμα οπερέτα, που κάτω από τις σημερινές συνθήκες όχι μόνο δεν έχει καμιά σχέση με δημοκρατία, αλλά ανοίγει δρόμους για νέο εθνικό διχασμό, για την ενοχοποίηση κάθε προοδευτικής και αριστερής πολιτικής πρότασης και για αυταρχικές, αντιλαϊκές εξελίξεις που θα έχουν ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση της Ελλάδας από τη φυσική της οικογένεια που είναι οι άλλοι ευρωπαϊκοί λαοί.

Το χειρότερο από όλα τα λάθη της αφύσικης κυβερνητικής συνύπαρξης σοσιαλδημοκρατών και δογματικών ακρο‘αριστερών’ με ακροδεξιούς είναι το γεγονός πως στη μανία τους να τους παραχωρηθεί η κυβερνητική εξουσία αγνόησαν ή αδιαφόρησαν για τους γεωπολιτικούς κινδύνους που καραδοκούν να κατασπαράξουν μια αποδυναμωμένη και ξεκομμένη από τους λαούς της υπόλοιπης Ευρώπης Ελλάδα. Η γειτονική Τουρκία παρά την διεθνή απομόνωσή της υποσχέθηκε χθες υποκριτικά υποστήριξη στην Ελλάδα εκτός του Ευρώ για μια «δίκαιη μοιρασιά του Αιγαίου», αργότερα και της Θράκης και τα αμερικανοφασιστικά τσακάλια στα βόρεια σύνορα της χώρας καραδοκούν και περιμένουν το σύνθημα του αμερικανισμού για να ξανακάνουν τα Βαλκάνια, την πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης, πολεμικό θέατρο του κόσμου και αφορμή για μια παγκόσμια σύρραξη με στόχο τη διάλυση της ΕΕ, την καταστροφή Ρωσίας και στο βάθος ακόμα και της Κίνας, που στέκονται για τους δικούς τους λόγους η κάθε μια εμπόδιο στην παγκόσμια ηγεμονία του αμερικανισμού με τη βοήθεια του νεογερμανισμού.

Οι πλάτες της Ελλάδας μπορεί να είναι πολύ μικρές, αλλά η ιστορία της και η συμβολή της στην ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού είναι πολύ μεγάλη για να παίξει ένα τέτοιο ρόλο και κανένας δεν έχει το δικαίωμα να την σπρώξει σε ένα τέτοιο έγκλημα που θέλει μέτρο όλων των πραγμάτων τα κέρδη και την εξουσία του κεφαλαίου, γιατί η Ελλάδα δίδαξε την ανθρωπότητα να παλεύει για έναν καλύτερο κόσμο όπου μέτρο όλων των πραγμάτων δεν είναι ούτε ένας κάλπικος θεός, ούτε μια μαφιόζικη εξουσία και ένας αιματοβαμμένος πλούτος, αλλά ό άνθρωπος. Όσοι ξεκινήσανε αυτή την περιπέτεια από καλή πρόθεση και συνειδητοποιούν ότι κάνανε λάθος ή τους εκμεταλλεύτηκαν κάποιοι που θέλανε να εκθέσουν την Ελλάδα και την Ευρώπη στα επικίνδυνα σχέδιά τους, ας σταματήσουν έστω την τελευταία στιγμή αυτή την τραγική εξέλιξη και ας προσπαθήσουν με δική τους πρωτοβουλία να χτίσουν μια γνήσια εθνική ενότητα που θα επαναδιαπραγματευθεί μια καλύτερη λύση, όπως έκαναν και άλλοι λαοί, που βρέθηκαν σε κάποια αντίστοιχη θέση, με καλύτερα αποτελέσματα. Χωρίς να ξεχάσουμε ποτέ ότι όσο θα υπάρχει καπιταλισμός, ευρωπαϊκού, αμερικανικού, ρωσικού ή κινεζικού τύπου και πολύ περισσότερο παγκοσμιοποιημένου τύπου, τόσο θα υπάρχουν μνημόνια, ρεμούλες, ανεργίες, φτώχια, εκμετάλλευση, πόλεμοι και βαρβαρότητα, από τα οποία οι κοινωνίες και η εργαζόμενη ανθρωπότητα πρέπει να μάθουν ότι το έργο της απελευθέρωσής τους δεν ανήκει σε κανέναν θεό, βασιλιά, προφήτη, ηγέτη και αρχηγό και δεν μεταβιβάζεται σε πρόθυμους επαγγελματίες πολιτικούς και εξουσιαστικές πρωτοπορίες, γιατί ήταν και παραμένει αποκλειστικά δική της υπόθεση και δικό της έργο. Ας απαλλάξει η κυβέρνηση τους Έλληνες που θεωρούν το ΟΧΙ ως έξοδο της Ελλάδας από το Ευρώ από τη βαριά κατηγορία ότι με το ΝΑΙ επιλέγουν σοκαριστικά μνημόνια, περικοπές συντάξεων και άλλα ανατριχιαστικά πράγματα, γιατί αυτοί με το ΝΑΙ επιλέγουν παραμονή εντός της ΕΖ και της ΕΕ, αλλά και εκείνους που επιλέγουν το ΌΧΙ ότι είναι οι ολετήρες της Ελλάδας στην περίπτωση που αυτή η επιλογή οδηγήσει την Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης και ΕΕ. Το μόνο που δεν χρειάζεται σήμερα ο Ελληνικός λαός είναι ένας νέος διχασμός, που όπως κάθε προηγούμενος θα οδηγήσει τη χώρα 50 χρόνια πίσω σε πατριδοκάπηλους και σε ‘μιάσματα’. Ας απαλλαγούμε από τον μηδενισμό του ‘εδώ και τώρα’, ‘όλα ή τίποτα’, γιατί τίποτα δεν χαρίζεται, αλλά όλα κατακτώνται με αγώνες και ας οργανώσουμε κοινωνικούς αγώνες για έναν καλύτερο κόσμο, για μια καλύτερη Ευρώπη για μια καλύτερη Ελλάδα, για μια καλύτερη, σύγχρονη Ουμανιστική Αριστερά της Άμεσης, της Αταξικής Δημοκρατίας[10].

Αυτή η πραγματικότητα ορίζει τη μορφή, το περιεχόμενο και το ρόλο κάθε αριστερού και κάθε αριστεράς στον 21ο αιώνα. Ας προλάβουμε μια νέα ήττα του προοδευτικού, του αριστερού λαϊκού κινήματος και ένα νέο ανάθεμα σε βάρος της αριστεράς και ας περισώσουμε το όραμα για ένα καλύτερο κόσμο, τον κόσμο της κοινωνικής ισότητας, της άμεσης δημοκρατίας και της αταξικής κοινωνίας. Περιθώρια για άλλες ψευδαισθήσεις δεν υπάρχουν και η ιστορία διδάσκει πως ένας ρεαλιστικός τακτικός ελιγμός που θα οδηγήσει σε καλύτερους όρους αγώνα είναι προτιμότερος από μια βέβαιη ή πολύ πιθανή στρατηγική ήττα και καταστροφή.

---

[1] Βλέπε σχετικά, Λάμπος Κώστας, Αμερικανισμός και παγκοσμιοποίηση. Οικονομία του Φόβου και της παρακμής, ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ, Αθήνα 2009.

[2] Βλέπε σχετικά, Brzezinski Zbignew, Η Μεγάλη Σκακιέρα, ΛΙΒΑΝΗΣ, Αθήνα 1998 και Brzezinski Zbignew, Η Επιλογή, ΛΙΒΑΝΗΣ, Αθήνα 2005.

[3] Λάμπος Κώστας, Κιναζισμός. Το ανώτατο στάδιο του πλιάτσικοκαπιταλισμού ή το πισωγύρισμα στο κατώτατο στάδιο του πολιτισμού; Πολίτες, τεύχος 21/Δεκέμβρης 2010.

[4] «Η καγκελάριος της Γερμανίας Άγκελα Μέρκελ θα επισκεφθεί στις 8-9 Ιουλίου την Αλβανία, τη Σερβία και τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, ανακοίνωσε ο εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης Στέφεν Ζάιμπερτ. Κεντρικά θέματα στις συνομιλίες της κ. Μέρκελ με την ηγεσία των χωρών των δυτικών Βαλκανίων που θα επισκεφθεί θα είναι οι διμερείς σχέσεις, οι σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, οικονομικά ζητήματα και ενεργειακά θέματα. Θα εξεταστούν επίσης περιφερειακά θέματα, όπως η Διάσκεψη για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, είπε ο κ. Ζάιμπερτ», Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, Παρασκευή, 03 Ιουλίου 2015

[5] Βλέπε Λάμπος Κώστας, Νεογερμανισμός. Ο νέος εφιάλτης της Ευρώπης; Πολίτες, τεύχος 35/Φεβρουάριος 2012 και 36/Μάρτιος 2012.

[6] Για μια αναλυτική παρουσίαση του σύγχρονου ενεργειακού προβλήματος, βλέπε, Λάμπος Κώστας, Ποιος φοβάται το υδρογόνο;  Η επανάσταση του υδρογόνου, η ελεύθερη ενέργεια και η απελευθέρωση της ανθρωπότητας από τα ορυκτά καύσιμα και την καπιταλιστική βαρβαρότητα, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2013.

[7] Κώστας Λάμπος, Ποιές αιτίες μας έφεραν ως εδώ και τί πρέπει να κάνουμε; http://tvxs.gr/news/ti-na-kanoyme/ti-prepei-na-kanoyme-apanta-o-kostas-lampos

[8] Λάμπος Κώστας, Θεός και Κεφάλαιο. Δοκίμιο για τη σχέση θρησκείας και εξουσίας, ΚΟΥΚΚΙΔΑ, Αθήνα 2015.

[9] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Άμεση Δημοκρατία και αταξική κοινωνία. Η μεγάλη πορεία της ανθρωπότητας προς την κοινωνική ισότητα και τον Ουμανισμό, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2012.

[10] Λάμπος Κώστας, Αταξική Δημοκρατία και Ουμανισμός στον 21ο αιώνα, στο συλλογικό τόμο: Η Άμεση Δημοκρατία στον 21ο αιώνα, Νησίδες, Θεσσαλονίκη 2013.