Για το παραμύθι του «φιλελευθερισμού» και τον εφιάλτη του «φιλελεύθερου σοσιαλισμού» |
του ΚΩΣΤΑ ΛΑΜΠΟΥ
|
| |
Απάντηση στο κείμενο του κου Φίλιππου Βουκελάτου, «Για μια κοινωνία των 3/3... », ιστοσελίδα MR, 6/2/2009.
Με δεδομένα:
α) «Ότι ο νεοφιλελευθερισμός απέτυχε, αποδεικνύοντας την αδυναμία του να διαχειριστεί την παγκοσμιοποίηση προς όφελος των ανθρώπων» [1],
β) «Ότι βιώνουμε μια κατάσταση όπου κυριαρχεί η ύφεση της βιομηχανικής παραγωγής, τα χαμηλά ημερομίσθια, η ανεργία, η εξαθλίωση του αγροτικού κόσμου και των εργατών, οι υψηλές τιμές των τροφίμων και η γενικευμένη πιά κοινωνική δυσαρέσκεια»[2], και
γ) «Ότι βιώνουμε μια Αριστερά που αδυνατεί να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει, εγκλωβισμένη σε παρελθόντα αναλυτικά σχήματα, σε δισταγμούς και παρωχημένες δοξασίες που πλέον δεν μπορούν να αποτελέσουν όχημα για το μέλλον»[3],
διαπιστώνουμε ότι:
«Είναι αναγκαία μια ιδεολογική επαναπροσέγγιση των κινημάτων η οποία φαντάζει σήμερα ως η μόνη πολιτική διέξοδος από την κοινωνική κρίση που μαστίζει την εποχή μας»[4].
Πέρα από τις πιθανές επιφυλάξεις για την οπτική αυτών των διαπιστώσεων και το περιεχόμενο κάποιων όρων, εκτιμώ πως πολλοί θα συμφωνήσουν, για την οικονομία του διαλόγου, με αυτές.
Τα δύσκολα αρχίζουν όμως στο «διά ταύτα» και συγκεκριμένα όταν με τον όρο «ιδεολογική επαναπροσέγγιση» ο Φίλιππος Βουκελάτος εννοεί:
α) Ότι, «Μήτρα των επαναστατικών-αντιπολιτευτικών ομάδων… αποτελεί η Γαλλική Επανάσταση. Τα γεγονότα της εποχής εκείνης δημιούργησαν πρότυπα πολιτικών ρήξεων και ανατροπών…»[5].
β) Ότι, «...αναγνωρίζοντας τα επιτεύγματα της καπιταλιστικής οικονομίας… μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε με ποιους πολιτικούς όρους οφείλουμε να χτίσουμε την κοινωνία του μέλλοντος»[6].
γ) Ότι είναι αναγκαία, «μια “ανανέωση του σύγχρονου” φιλελευθερισμού…, η κοινωνική αναβάπτιση του φιλελευθερισμού…, η σύνδεση με τη μακρά παράδοση της σοσιαλιστικής σκέψης και [συνεπώς] η συνεννόηση σοσιαλιστών και φιλελεύθερων…, με στόχο ένα “σοσιαλισμό των ελευθεριών”…, ένα σοσιαλισμό ο οποίος συνδέεται με τις φιλελεύθερες ιδέες του 18ου αιώνα, αυτές που τελικά οδήγησαν στη Γαλλική Επανάσταση»[7].
Εκτιμώ πως η αντιφατικότητα των θέσεων, η οποία αναιρεί την αγνότητα των προθέσεων του συντάκτη τους, οφείλεται στην ιδεολογική του σύγχυση, αν και κάποιες εκφράσεις, όπως λ.χ.:
α) «Η διαμόρφωση της νέας πολιτικής ατζέντας προϋποθέτει την ανακάλυψη εκ νέου, ή την επανασύνδεσή μας, με τις βασικές αρχές της φιλελεύθερης σκέψης…τον αντι-ουτοπισμό, τον θεμελιώδη ρόλο των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων, τις αγορές, ως αποκεντρωμένες μορφές κοινωνικής οργάνωσης»[8],
β) «Η ανανέωση του “σύγχρονου” φιλελευθερισμού είναι… μονόδρομος για την επιτυχή υπεράσπιση των ανοικτών κοινωνιών απέναντι… στον επιθετικό κοινοτισμό»[9],
γ) Διαδικασία η οποία «μπορεί να οδηγήσει πραγματικά σε μια λύτρωση… μέσα από έναν καινούργιο πολιτικό σχηματισμό…»[10],
παραπέμπουν σε κατασταλαγμένη πολιτική πλατφόρμα, η οποία προσπαθεί να «παντρέψει την ελεύθερη οικονομία με το σοσιαλιστικό ουμανισμό»[11].
Τις απόψεις μου γι’ αυτή την απόπειρα τις διατύπωσα σε μια σύντομη ανάλυση με τον τίτλο «Μερικές παρατηρήσεις πάνω σε μια σύγχυση, για τον «φιλελεύθερο σοσιαλισμό» που «παντρεύει την “ελεύθερη” οικονομία με τον σοσιαλιστικό ουμανισμό»[12]. Η συνέχιση του διαλόγου με το κείμενο του Φίλιππα Βουκελάτου, «Για μια κοινωνία των 3/3...»[13], τις βασικές απόψεις του οποίου σε συντομία παρουσίασα παραπάνω, μου επιτρέπει να προσθέσω μερικές ακόμα παρατηρήσεις.
Παρατήρηση 1η: Ο φιλελευθερισμός ως ιδεολογία συνέβαλε σημαντικά στην ανατροπή της φεουδαρχίας και στην εμφάνιση του καπιταλισμού με αποτέλεσμα την απελευθέρωση των δουλοπάροικων και την επαναστατικοποίηση της επιστήμης και της τεχνολογίας, εξελίξεις που διευκόλυναν την ανάπτυξη της οικονομίας και του εμπορίου και την πρόοδο της ανθρωπότητας. Στην πορεία διαπιστώθηκε πως οι υποσχέσεις του φιλελευθερισμού για «Ελευθερία, Ισότητα, Αδερφότητα» εκφυλίστηκαν σε «Ανελευθερία, Ανισότητα και Εχθρότητα», πληγές που ρήμαξαν τον πλανήτη, εξαφάνισαν Λαούς και πολιτισμούς και εξαθλίωσαν το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας, χάρη ενός εγωιστικού οικονομισμού που θεοποίησε το κέρδος και τον ιδιωτικό πλούτο δαιμονοποιώντας της εργασία και τους εργαζόμενους. Κι αντί ο φιλελευθερισμός να ανταποκριθεί στο αίτημα της ανθρωπότητας για διόρθωση της πορείας της «οικονομίας της αγοράς», απάντησε με τη μετεξέλιξή του σε νεοφιλελευθερισμό που αποδέσμευσε όλες τις καταστροφικές δυνάμεις του καπιταλισμού με αποτέλεσμα να οδεύουμε ολοταχώς προς την καπιταλιστική βαρβαρότητα.
Το να ζητά λοιπόν κανείς να «αναβαπτίσουμε το φιλελευθερισμό», «να ανανεώσουμε τον σύγχρονο φιλελευθερισμό» και «να αναγνωρίσουμε τα επιτεύγματα της καπιταλιστικής οικονομίας» προκειμένου «να χτίσουμε την κοινωνία του μέλλοντος», είναι σαν να θεωρεί, πως η ανθρωπότητα του 21ου αιώνα, δεν έχει διδαχτεί τίποτα από την εμφάνιση του φιλελευθερισμού (16ο και 17ο αιώνα) και τη μετεξέλιξή του σε νεοφιλελευθερισμό, μέχρι τη σημερινή βίαιη και καταστροφική παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου, πράγμα που αντικειμενικά δεν είναι σωστό και μάλλον παραπέμπει σε σκοταδιστικές δοξασίες, σύμφωνα με τις οποίες ο καπιταλισμός είναι θέλημα θεού και μοίρα της ανθρωπότητας· ή σε αντιδραστικές θεωρίες σύμφωνα με τις οποίες ο καπιταλισμός είναι το τέλος της ιστορίας.
Παρατήρηση 2η: Η πρόταση για το πάντρεμα του φιλελευθερισμού του «αντι-ουτοπισμού», του «αντι-κοινοτισμού», της «φιλελεύθερης σοσιαλδημοκρατίας», «των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων» και «των αγορών ως έκφραση αποκεντρωμένων μορφών κοινωνικής οργάνωσης» με τη «σοσιαλιστική σκέψη», δεν οδηγεί στο «σοσιαλισμό των ελευθεριών», αλλά σε ένα σοσιαλισμό με περιεχόμενο τον καπιταλισμό, πράγμα που αποτελεί όχι μόνο ένα τερατούργημα, αλλά εφιάλτη για την ανθρωπότητα. Κι αυτό γιατί η ιδιοκτησία του κοινωνικού πλούτου και ιδιαίτερα η ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής του παγκόσμιου κοινωνικού πλούτου, δεν παράγει παρά ανισότητα και συνεπώς φτώχεια, ανελευθερία και συνεπώς δουλεία, κοινωνικές συγκρούσεις και πολέμους και συνεπώς καταστροφές, πράγμα που σημαίνει πως αυτός ο σοσιαλκαπιταλισμός δεν θα είναι παρά ένας παγκοσμιοποιημένος εθνικοσοσιαλισμός.
Παρατήρηση 3η: Αν πράγματι το ζητούμενο για τους φίλους που εκφράζουν αυτές τις απόψεις με αυτό τον αδόκιμο τρόπο, είναι ο «σοσιαλισμός των ελευθεριών», τότε θα πρέπει να επανεκτιμήσουν τις αντικειμενικές (επιστημονικές, πνευματικές, τεχνολογικές) δυνατότητες της εποχής μας και σε συνδυασμό με τις εμπειρίες, τις ανάγκες, αλλά και τα οράματα της ανθρωπότητας να προσπαθήσουν να ψηλαφίσουν με τη φαντασία τους ένα πραγματικά καλύτερο νέο κόσμο. Τότε είμαι σίγουρος πως θα συνειδητοποιήσουν πως ο φιλελευθερισμός ανήκει σε μια άλλη περίοδο της ιστορικής πορείας της ανθρωπότητας και συνεπώς ανήκει στην ιστορία. Θα συνειδητοποιήσουν επίσης πως ο «υπαρκτός σοσιαλισμός», μόνο σοσιαλισμός δεν ήταν.
Το κέρδος από όλη αυτή τη διαδικασία θα είναι διπλό γιατί αφενός θα απεγκλωβιστούν από ψευτοδιλήμματα που τους αναγκάζουν να πορεύονται με τις πλάτες στραμμένες στο μέλλον, αφού κοιτάζουν μόνιμα στο παρελθόν της ιστορίας και αφετέρου γιατί στην αναζήτηση της καινούργιας ιδέας και των σύγχρονων αξιών για την ανοικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου θα εμπλουτίζουν τον εαυτό τους, αλλά και το σχετικό διάλογο, κι αγώνα.
Η συμβολή της Πρωτοβουλίας Διαλόγου για ένα Νέο Ουμανισμό, σ’ αυτό το διάλογο συνίσταται ακριβώς στην πρόταση, να πάψουμε να έχουμε ψευδαισθήσεις για το ρόλο του καπιταλισμού σε κάθε πιθανή και απίθανη μορφή του, πράγμα που σημαίνει πως ταυτόχρονα πρέπει να πάψουμε να έχουμε ψευδαισθήσεις για τη σοσιαλδημοκρατία και για το τριτοτεταρτοδιεθνιστικό μοντέλο, γιατί όλα αυτά τα «συστήματα» τα ξεπέρασε η ίδια η ιστορία ως αντικειμενική δυνατότητα και εκείνο που απομένει είναι να τα ξεπεράσουμε κι εμείς, στα πλαίσια ενός Νέου Διαφωτισμού, ως άτομα, ως κοινωνίες και ως ανθρωπότητα, για να ανοίξει ο δρόμος για τη Νέα Ελευθερία του Ανθρώπου, για ένα καινούργιο καλύτερο κόσμο της Ανθρωπιάς, της Συνεργασίας και της Ειρήνης, για τον Οικουμενικό Ουμανιστικό Πολιτισμό, της κοινωνικοποιημένης γνώσης, της κοινωνικοποιημένης οικονομίας, της κοινωνικοποιημένης ανθρωπότητας, της ΑΜΕΣΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, στα πλαίσια της οποίας ο καθένας μας ξεχωριστά και συλλογικά θα δρα ως το υποκείμενο και όχι ως αντικείμενο της ιστορίας. Άλλη μορφή Δημοκρατίας πέρα από την ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, δεν υπάρχει, όπως και δεν υπάρχει άλλη μορφή σοσιαλισμού, πέρα από τον ΟΥΜΑΝΙΣΤΙΚΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ.
Ο αγώνας λοιπόν για μια κοινωνία των 3/3 δεν μπορεί να είναι αγώνας για τον εκσυγχρονισμό, ή τον εκσοσιαλισμό του καπιταλισμού, γιατί ο καπιταλισμός είναι το σύστημα που διασπά βίαια την κοινωνία σε πλούσιους και άπλουτους, σε κατέχοντες και μη-έχοντες, σε συγκρουόμενες δυνάμεις που εμποδίζουν πια την πρόοδο της ανθρωπότητας. Ο αγώνας για την κοινωνία των 3/3 είναι ταυτισμένος με την ανατροπή του καπιταλισμού, του κάθε καπιταλισμού.
Υποσημειώσεις:
[1] Βλ. Φίλιππος Βουκελάτος, «Για μια κοινωνία των 3/3 », ιστοσελίδα MR, 6/2/2009.
[2] Στο ίδιο.
[3] Στο ίδιο.
[4] Στο ίδιο.
[5] Στο ίδιο.
[6] Στο ίδιο.
[7] Στο ίδιο.
[8] Στο ίδιο.
[9] Στο ίδιο.
[10] Στο ίδιο.
[11] Bλ. Φίλιππος Βουλεκάτος, «Φιλελεύθερος Σοσιαλισμός», (Ο νέος δρόμος: ο μόνος δρόμος) και το κείμενο του Μ. Γαλιατσάτου με τίτλο «Αχαλίνωτος ή άγριος καπιταλισμός», δημοσιευμένα και τα δύο στο http://www.politesenergoi.gr .
[12] Βλ. ιστοσελίδα MR, 27/10/2008 και http://epithesh.blogspot.com , 27/10/2008.
[13] Βλ. υποσ. 1.
